Politiedrama The Offence: Vintage Sidney Lumet, donkere Sean Connery
THE OFFENCE
Angst, schuldgevoelens, spijt. Rond deze drie emoties draaiden Sidney Lumets meesterwerk Serpico en Prince of the City. Lumet onderzocht ze voordien echter ook al indringend in het verontrustende politiedrama The Offence. Een commerciële flop want het publiek wou James Bond Sean Connery niet zien in een donkere, ambigue rol. Jammer want dit was en blijft vintage Lumet.
“Film liet me toe om het leven waarin ik had kunnen belanden op een andere manier te beleven,” zegt Sidney Lumet in Nancy Buirski’s portretdocumentaire By Sidney Lumet, “acteren maakte het mogelijk om mijn emoties af te reageren en als regisseur kon ik een vertrouwde corrupte wereld in beeld brengen”. Lumet was een kind van de straat maar groeide op in het theater en als volwassene hield eerst televisie en later film hem uit de misdaad.
PRINCE OF THE CITY
De onterecht als didactische regisseur omschreven maker van 12 Angry Men, Dog Day Afternoon, The Verdict en Before the Devil Knows You’re Dead was een spiritueel verhalenverteller met één groot onderwerp: de mens. Vandaar Lumets sterke aandacht voor personages en acteurs. Terwijl ethiek en persoonlijkheid verstrengelen in zijn oeuvre. Doordat Lumet vanuit de personages naar situaties en actie kijkt is de boodschap bij hem minder nadrukkelijk dan men zou denken. “Network was geen afrekening met de televisiewereld,” aldus Lumet, “het ging mij om de corruptie van de menselijke ziel”.
Die bezoedeling van de ziel staat ook centraal in het politiedrama The Offence (1972) dat Lumet draaide in Groot-Brittannië, een jaar voor Serpico en tien voor Prince of the City. De derde van vijf samenwerkingen van Lumet en acteur Sean Connery is een donkere policier die duikt in de psyche van een politieagent onder druk en daarbij een vorm van corruptie blootlegt.
THE OFFENCE
Het gaat hier niet om omkoping maar om morele ontsporing. Het hoofdpersonage, sergeant Johnson, is een detective die getekend is door zijn jarenlange onderzoeken naar moorden en seksuele misdrijven. Tijdens de ondervraging van een vermoedelijke verkrachter slaat de speurder in een woedeuitbarsting de pedofiel dood.
The Offence is een voor Lumet vertrouwde film of conscience maar wel een heel complexe en ambigue. De auteur van het boek waarop de verfilming gebaseerd is, John Hopkins, “kijkt naar wat duivels is aan mensen,” aldus Lumet, “hij biedt ook geen eenvoudige uitwegen. De crimineel misbruikt kinderen en tijdens het verhoor blijkt dat hij en Johnson de keerzijde van hetzelfde muntstuk zijn. Er is een psychologische link tussen beiden; de agent beseft dit en in zijn afschuw timmert hij de pedofiel dood met zijn vuisten”.
Lumet versterkt de complexiteit en ambivalentie door de lineaire vertelstructuur te doorbreken. De weg naar het crisismoment wordt getoond via een flashback structuur waarbij de lijnen tussen schuld en onschuld, beschermer en sadist, agent en misdadiger vervagen. The Offence opent hallucinant met een camera die in slow motion binnendringt in een ondervragingsruimte van een politiekantoor en toont hoe een man op de grond ligt en een andere klaar staat om belagers fysiek af te houden.
THE OFFENCE
Het is duidelijk dat er een ‘offence‘, een (wets)overtreding, heeft plaatsgevonden maar het is veel minder duidelijk om welke overtreding het gaat en wie er de overtreder is. In een volgende scène zien we de man met de gebalde vuisten rond een school sluipen wanneer kinderen buitenkomen. Hun ouders kijken bedenkelijk en pas wanneer de man bij zijn wagen komt en spreekt zien we dat hij een agent is die speurt naar een pedofiel.
We herkennen Sean Connery maar de krachttoer van Lumet is dat hij de Bond-acteur onsympathiek, dubieus, intens en sarcastisch maakt. Een licht ontvlambare en getormenteerde man die op het punt staat psychologisch uit evenwicht te geraken. Niet meteen een commercieel gegeven en Lumet maakte het zichzelf nog moeilijker door het thema van politiebrutaliteit aan te snijden, het verhaal op een ingewikkelde manier te vertellen en het schijnbare realisme te verstoren door alles te situeren in een soort parallel universum dat meer de geest van de anti-held dan de wereld waarin het verhaal speelt weerspiegelt. Maar het drama is krachtig en de acteerprestaties zijn ijzersterk. Een film die je niet los laat.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 661, januari 2016)
THE OFFENCE: Sidney Lumet, UK-USA 1972; 112′; met Sean Connery, Trevor Howard, Ian Bannen, Vivien Merchant; extra’s: boekje, interviews; FILM: **** / EXTRA’S: ***; dis. Eureka!.
SIDNEY LUMET