Interview David Cronenberg, deel 2: Van Canada naar Hollywood

DAVID CRONENBERG: “Ik ben niet geobsedeerd door Hollywood”

“Film gemaakt door een marsmannetje voor marsmannetjes. Hoe kan je verwachten dat een aardbewoner het begrijpt?” Deze handgeschreven boodschap van David Cronenberg sierde de aan hem gewijde expo van het filmmuseum EYE Amsterdam. De films van de Canadese regisseur blijven moeilijk te vatten en verontrustend. Ook omdat ze de veilige afstand tussen film en kijker doorbreken. Zelf heeft Cronenberg het over “erg persoonlijke, reële uitdrukkingen van hoe ik de wereld zie. Niet op een intellectuele maar op een instinctieve, gevoelsmatige wijze. Af en toe wat ambigu”. In het tweede deel van ons David Cronenberg-interview vertelt het marsmannetje uit Toronto over zijn avonturen in Hollywood en zijn relatie met de droomfabriek.

“Ze is doodsbang dat ze zal ophouden te bestaan” zegt David Cronenberg over de door Julianne Moore vertolkte actrice Havana Segrand, “ze is opzijgeschoven door de industrie en werd zo een levende dode”. Maps to the Stars is een ‘I exist!’ schreeuw.

Verschillende personages kruisen elkaars Hollywoodpad en aanvankelijk lijken ze enkel wanhoop, ambitie, hebzucht en angst te delen. Tot hun traumatische verhalen blijken te overlappen. Maar bestaan of niet bestaan, dàt blijft de vraag.

MAPS TO THE STARS

Maps to the Stars werd in Cannes ontvangen als een Hollywoodsatire maar de combinatie van een realistische stijl met droombeelden wijst meer op een surrealistische film over een als een muterend organisme getoonde samenleving.

Ik ben niet geobsedeerd door Hollywood en voelde geen nood om de filmindustrie aan te vallen. Scenarist Bruce Wagner is geboren en getogen in Hollywood en voor hem is het een vertrouwd kader om te schrijven over krachtige, menselijke zaken. Zoals meer in mijn films draait alles om disfunctionele families en dat is hier verstrengeld met een droomrealiteit. De vreemde onsterfelijkheid die kan bereikt worden in Hollywood, de wanhoop die zich meester maakt van mensen wanneer deze onsterfelijkheid hen ontzegd wordt én de boosaardigheid en wreedheid die daarbij de kop opsteken. Het is een interessante kijk op fundamenteel menselijke dingen die door de Hollywoodcontext een specifieke textuur krijgen.

U sluit af met flarden uit een gedicht van surrealist Paul Eluard.

‘Liberté’ zat, verspreid over het verhaal, in het script en door het te benadrukken maakte ik er een mantra van. In Hollywood leeft een specifiek idee van vrijheid. Het wordt er verbonden met onsterfelijkheid en de kracht die je haalt uit bekendheid. Men gelooft dat overal gezien, herkend en verheerlijkt worden vrijheid oplevert. Terwijl dat het niet zo is. Maar in de film groeit bij sommigen de overtuiging dat de dood de enige vorm van vrijheid is. Dit hield Bruce reeds bezig in zijn eerste roman, ‘Force Majeure’, die gaat over een limochauffeur in Hollywood en begint met het Eluard-gedicht. Ik absorbeerde zijn obsessie en toverde ze om in een essentieel deel van de film.

‘Vrijheid’ is het laatste woord dat uitgesproken wordt in Maps to the Stars maar net zoals in Videodrome en eXistenZ lijkt iedereen geprogrammeerd.

Ik ben niet zo deterministisch, ik geloof in vrije wil en in vrijheid binnen bepaalde parameters. Er bestaat geen absolute vrijheid. We worden geboren met de lichamen die we hebben en ook al zijn we soms succesvol in het veranderen van deze lichamen, toch botsen we op limieten. We geloofden lang dat onze hersenen nooit meer veranderen eens ze op zestienjarige leeftijd volgroeid zijn maar nu weten we dat ons brein constant blijft veranderen. Nieuwe neuronen ontwikkelen zich terwijl andere afsterven. Ons brein is geen computer maar een soort regenwoud in permanente overlevingsstrijd. Onze hersenen transformeren dus constant terwijl ook ons DNA niet absoluut is. We hebben een soort structureel DNA maar sommige elementen kunnen, afhankelijk van onze omgeving, aan- of uitgeschakeld worden. Ik heb nooit het gevoel gehad dat we geprogrammeerd zijn, er bestond angst daarvoor en natuurlijk is er ook een cultureel programmeren waarvan iedereen het slachtoffer wordt maar er komt een moment waarop je beslist je daartegen te verzetten, dingen aan te passen, Dat is geen gevecht tegen voorbestemdheid maar een strijd om je eigen identiteit te vinden, jezelf te ontdekken.

MAPS TO THE STARS

Veranderde er veel tijdens de lange ontstaansgeschiedenis?

Het duurde tien jaar om deze film afgewerkt te krijgen maar dat wil niet zeggen dat ik er dagelijks mee bezig was. Ondertussen draaide ik immers A History of Violence, Eastern Promises, A Dangerous Method én Cosmopolis. Maar ik heb er wel even over gedaan om de juiste structuur én financiering voor de film te vinden. Tegelijk is er ook veel veranderd, Maps to the Stars werd een heel hedendaagse film. We verwijzen naar bepaalde acteurs, iedereen telefoneert constant met mobiele telefoons die tien jaar geleden niet bestonden, er is sprake van Twitter en Facebook,… Om de zoveel tijd actualiseerden Bruce en ik het script en zelfs tijdens de opnamen voerden we nog een upgrade door. Het basisverhaal bestond van in het begin maar we moesten het vereenvoudigen én focussen. Ik werk graag met een kort script omdat voor mij alles belangrijk moet zijn. Ik wil geen dingen draaien die gedoemd zijn te sneuvelen in de montage. Dat is ook een praktische reflex want voor een Maps to the Stars beschik je niet over een 100 miljoen dollar budget.

Dit was de eerste film die u gedeeltelijk in Hollywood opnam.

In tegenstelling tot vrienden als Ivan Reitman voelde ik me nooit aangetrokken tot Hollywood. Ik ben 200% Canadees; ik bezoek de V.S. graag maar ik denk niet dat ik er kan leven. Ik zou het gevoel krijgen in exile te zijn wanneer ik verplicht werd om in Hollywood te wonen. In mijn eigen stad Toronto voel ik me het meest thuis. Maar anderzijds is films maken een internationale business en zijn de meeste van mijn films co-producties tussen Canada en Europa. Ik zou me dan ook niet verzetten tegen werken in Amerika maar het probleem was dat de producenten altijd verkozen dat ik in Canada draaide omdat dat goedkoper was. De Canadese dollar stond meestal erg laag en zelfs nu nog is het omwille van de belastingsvoordelen en de co-productieovereenkomsten nog altijd veel duurder om in Amerika te filmen. Dat was een van de problemen in de ontstaansgeschiedenis van Maps to the Stars. We draaiden hoofdzakelijk in Toronto maar het is zo’n Hollywoodverhaal dat ik wist dat we minstens vijf dagen moesten filmen in al die iconische plaatsen, zoals Hollywood Boulevard en het Hollywoodteken, om overtuigend te zijn. Het probleem was dat de co-productieovereenkomsten zo moesten gestructureerd worden dat dit kon. Het was eigenlijk erg louterend voor mij om na al die jaren in Amerika te werken omdat veel mijn films – van The Dead Zone over A History of Violence tot Cosmopolis – er spelen. Eindelijk in de VS kunnen filmen was erg opwindend.

IVO DE KOCK

(Interview verschenen in DE FILMKRANT, september 2014: Interview Cronenberg deel 2)

MAPS TO THE STARS