David Cronenberg Evolution: Een beeldschoon boek
DAVID CRONENBERG: Op de set van Maps to the Stars
“Het was nooit mijn opzet om mensen enkel maar angst aan te jagen,” zei David Cronenberg ons toen we hem Skype-gewijs face-to-face interviewden op 12 juni 2014 (Gent-Toronto), “vooral toen men me ‘The Baron of Blood’ noemde vroeg men vaak ‘is het liefste wat je doet mensen doen schrikken?’ Maar dat vanachter een stoel verschijnen en ‘boe’ roepen interesseert me niet. Nu niet en toen evenmin. Wat mij wèl boeit is het onderzoeken van de human condition. Het gaat me om emoties en menselijke relaties en nooit om spielerei”.
“Omdat ik horrorfilms maakte werd ik onmiddellijk verbonden met John Carpenter en John Landis,” zegt de Canadese filmmaker in het boek DAVID CRONENBERG EVOLUTION, “in een talkshow werden we alledrie geïnterviewd door Mick Garris. Achteraf vertelden Carpenter en Landis me ‘jij zei zaken die wij absoluut nooit zouden zeggen; wij zouden ons nooit kunstenaars noemen zoals jij deed’. Terwijl ik denk ‘Ik ben een artiest, ik probeer kunst te maken en het feit dat ik dit in het horrorgenre tracht te doen speelt geen rol’. Over films als kunst spreken was pretentieus en intellectueel in hun ogen”.
En zoals Cronenberg in hoger geciteerde interview met De Filmkrant opmerkte: “Ik was er altijd van overtuigd dat je schitterende dingen kunt doen binnen genregrenzen maar ik voelde me nooit moreel verplicht om alleen maar genrefilms te maken. Mijn interesses zijn ruim en divers. Wat mij boeit is het onderzoeken van de human condition. Het gaat me om emoties en menselijke relaties en nooit om spielerei”.
DAVID CRONENBERG
Zoveel is duidelijk, David Cronenberg is een filmauteur én een kunstenaar. Daar is ook het TIFF, de Canadese organisatie achter het filmfestival van Toronto, sterk van overtuigd. Om het artistieke karakter van Cronenbergs werk in de verf te zetten begonnen ze 12 jaar aan ‘The Cronenberg Project’. Dat resulteerde in een virtueel museum (cronenbergmuseum.tiff.net) en twee tentoonstellingen.
De deze zomer ook door EYE Amsterdam gebrachte expo ‘David Cronenberg: Evolution’ die Cronenbergs groei als filmmaker verbond met de manier waarop hij via film menselijke evolutie in kaart brengt. Daarnaast ook de expo ‘David Cronenberg: Transformation’ opgezet met werk van door Cronenberg beïnvloede kunstenaars (Candice Breitz, James Coupe, Marcel Dzama, Jermey Shaw, Jamie Shovlin en Laurel Woodcock). Van beide tentoonstellingen zijn sublieme catalogussen gemaakt door Volumina. Een Italiaanse uitgever die al werk van Peter Greenaway en …. David Cronenberg (‘Red Cars’ en ‘Chromosomes’) in beperkte oplages uitgaf.
In DAVID CRONENBERG EVOLUTION is veel beeldmateriaal te vinden; filmstills én objecten van de expo. Als omkadering zijn er inleidende teksten van curatoren Noah Cowan en Piers Handling plus een resem quotes van Cronenberg. Geen klassieke ‘making of’ uitspraken maar statements die de artistieke en filosofische visie van de kunstenaar-filmmaker belichten.
Uitspraken zoals: “Ben je op geen enkel vlak provocerend, dan ben je geen kunstenaar. Waarmee ik geen onvolwassen, antisociale provocatie bedoel. Provoceren komt van ’teweegbrengen’. Je brengt discussies, gedachten en acties teweeg en dat is voor mij goed”. De opbouw van het boek is die van de expo met eerst de zoektocht naar vaderfiguren in de werelden van wetenschap en technologie (van Stereo tot Scanners), dan de experimenten met het menselijk lichaam (van Videodrome tot ExistenZ) en tenslotte de drama’s (van Spider tot Cosmopolis) waarin de protagonisten zich in de wereld integreren. Allemaal uiterst boeiend en visueel wondermooi. Een zeldzame parel.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in Filmmagie 648, oktober 2014)
Noah Cowan & Piers Handling, DAVID CRONENBERG EVOLUTION, Volumina, Torino, 2013, 214 pag., € 45
DAVID CRONENBERG