Interview Eli Roth: Intrigerend horror tweeluik Knock Knock en The Green Inferno

ELI ROTH OP LOCATIE THE GREEN INFERNO

“Eli Roth is waar horror op wachtte” zei Quentin Tarantino na het rauwe horrordebuut Cabin Fever. Op Hostel en een rol in Inglourious Basterds na bleef Roth echter lang onder de radar. Daar komt verandering in met een intrigerend tweeluik: de Funny Games-variant Knock Knock en The Green Inferno, een ode aan schandaalfilm Cannibal Holocaust.

ELI ROTH IN DEAUVILLE

“Ik ben zo opgewonden, ik hoorde dat iemand gisteren flauwviel tijdens de Deauville-première van The Green Inferno!” Zo steekt Eli Roth zelf van wal en we herkennen de opgewonden en speelse provocateur die n.a.v. Hostel (2005) een lans brak voor “de voor volwassenen gemaakte jaren ’70 films die schokkend en relevant blijven”. Tien jaar later verzekert hij ons dat tijdens de première van Hostel ècht twee ambulances onwel geworden toeschouwers afvoerden.

Roth is de eerste om zijn films te relativeren maar ze zijn allerminst vrijblijvend en houden onze maatschappij een spiegel voor. Dat verstoort. The Green Inferno krijgt kritiek van mensenrechtenorganisaties en wordt in Frankrijk door de uitbaters zelfs geweerd uit de zalen (en veroordeeld tot video on demand). “Een gewelddadige film de schuld geven van problemen in bioscopen is krankzinnig,” foetert Roth, “fans en journalisten moeten protesteren tegen dergelijke censuur”.

THE GREEN INFERNO: Gecrasht in de kannibalen hel

Het is niet voor het eerst dat Roth omstreden is. Cabin Fever (2002), waar jongeren in een afgelegen boshut belaagd worden door vreemde figuren en een vleesetend virus, ontsnapte als genreoefening nog aan kritiek maar Hostel werd neergesabeld als cynische torture porn. Vooral omwille van het expliciete karakter van dit gruwelverhaal waarin Amerikaanse geile rugzaktoeristen het slachtoffer worden van een ‘industrie’ gespecialiseerd in het als kick martelen en doden van mensen. Nochtans werkt Roth vooral via suggestie en focust hij op de gevolgen van mishandelingen. “Hostel gaat over opwinding en uitbuiting,” stelt hij, “het is een afdaling in de hel die de post 9/11 angstcultuur weerspiegelt”.

De cineast voert een spel op met de driehoek plezier-angst-gruwel en maakt menselijke perversies tot motor en onderwerp van het verhaal. Niet enkel martelingen maar ook wraak worden daarbij geviseerd. De toeschouwer dreigt even schuldig te worden als de personages wanneer er uiteindelijk een afrekening plaatsvindt. “Dit is een héél héél gewelddadige film,” geeft Roth toe, “maar ik lever ook commentaar op Amerikanen die naar vreemde landen gaan en denken er alles en iedereen te kunnen kopen”.

THE GREEN INFERNO: Breng me het hoofd van een activist

Die Amerikaanse arrogantie neemt ook The Green Inferno (2014) op de korrel. Ditmaal zijn jonge activisten die in het amazonewoud actie gaan voeren kop van jut. De studenten die de houtkap op de agenda willen plaatsen ontwaken in een andere realiteit wanneer ze na het neerstorten van hun vliegtuig gevangen genomen worden door een stam kannibalen die wel een McAmerikaan lusten.

Roth serveert ons zijn typische mix van humor en gruwel. The Green Inferno start als een satire maar via actie belanden we snel bij gore. Stevige gore want er wordt niet gekeken op een liter bloed of een geamputeerd lichaamsdeel meer of minder. Net voor de walging toeslaat verandert Roth de toon door een (niet altijd subtiele) grap of knipoog. Om dan weer even later te verrassen met een nieuwe geweldexplosie.

Dit schijnbaar chaotisch proces van afwisselend aantrekken en afstoten verklaart Roth met zijn pizza-theorie voor de perfecte film: “Gore is zoals een pizza, die moet de juiste hoeveelheid kaas, tomatensaus en toppings hebben. Wanneer er te veel van het ene of het andere is, zit de smaak niet goed. Elk horrorverhaal heeft zijn ideale dosering. Bij te veel gruwel wordt het vervelend, bij te weinig gruwel blijf je op je honger zitten. Alles draait om de juiste verhouding en de ideale timing. Het oversnijden van een keel werkt in The Green Inferno omdat het onverwacht komt. Ik wou het effect dat Michael Haneke bereikt in Caché: mensen praten en praten tot er plots gruwel opduikt”.

ELI ROTH in de jungle

Niet iedereen verteert Roths Pizza Cannibale maar hoe omstreden The Green Inferno ook is, de commotie verbleekt bij de opschudding rond de schandaalfilm die Roth inspireerde. Ruggero Deodato’s Cannibal Holocaust uit 1980 is ongetwijfeld de meest controversiële film uit de filmgeschiedenis. Het verhaal van de film is straf, wanneer documentairemakers in het Amazonegebied verdwijnen blijken ze te zijn gedood en opgepeuzeld door een lokale stam, maar de verfilming is nog straffer. Deodata liet dieren voor de camera afslachten en bracht het geweld tegen mensen zo realistisch in beeld dat de vraag rees of het hier niet om een snuff movie ging. Onterecht, maar de film werd wel in veel landen verboden.

CANNIBAL HOLOCAUST

Roth betreurt dat de Italiaanse kannibalenfilms uit de jaren 70 “zelfs voor horrorliefhebbers gelden als het slechtste van het slechtste. Ik verdedig het doden van dieren niet maar mensen vergeten dat bij het draaien van al die grote klassieke Amerikaanse westerns veel dieren sneuvelden. Men liet paarden immers vallen door aan een touw te trekken en daarbij braken ze hun benen. Ik betreur vooral dat een ‘gevaarlijk’ soort cinema verloren is gegaan. Filmmakers nemen geen risico’s meer, spelen op veilig. Ik heb heimwee naar de dangerous filmmakers van weleer, naar films die taboes doorbraken”.

THE GREEN INFERNO: In de kooi

Daarom vindt hij het jammer dat films zoals Joe D’Amato’s Papaya dei Caraibi en Umbertoe Lenzi’s Cannibal Ferox in de vergetelheid zijn beland. “Ze zouden ook niet meer gemaakt kunnen worden omdat de jungle in Colombia momenteel niet meer bestaat” beseft Roth. Dat bracht hem bij een onderwerp, “jongeren die naar de jungle trekken om de natuur te beschermen. De vraag was: waarom nù een kannibalenfilm maken? Ik kwam uit bij het via sociale media lopende activisme waarbij iedereen tweet en hastagt om anderen aan de schandpaal te nagelen. Wanneer je niet meedoet krijg je er van langs. Toen Joseph Kony in het nieuws kwam explodeerde Twitter en moest iedereen tweeten over kindsoldaten. Wie dat niet deed werd onverschilligheid verweten. Maar een week voordien had niemand van Kony gehoord. En twee weken later was iedereen alles vergeten en ging het over Pussy Riot. Of Boko Haram. Het begint als een goede zaak maar iedereen begint het te tweeten, niet omdat ze er om geven, maar omdat ze willen dat het lijkt of ze erom geven”.

CANNIBAL FEROX

De jongeren in The Green Inferno “willen het amazonewoud niet redden, ze willen gezien worden als redders. Ze geraken vooral opgewonden wanneer ze zien wat ze op Twitter teweeg brachten en hoe populair ze zijn op reddit. Activisme kan geweldig zijn maar vaak is men er mee bezig om een beter gevoel over zichzelf willen krijgen”. Roth combineerde dit met het “idee van de clash van culturen. Cabin Fever, Hostel en The Green Inferno vormen mijn reistrilogie: in Cabin Fever gaan jongeren voor drank, in Hostel voor seks en in The Green Inferno voor ijdelheid. De super hightech kids botsen met mensen die nog nooit een mobiele telefoon zagen”.

KNOCK KNOCK: Schijn bedriegt

In de huis clos thriller Knock Knock (2015) gaat het over een clash van generaties (twintigers en veertigers) en over wat sociale media en internet doen met ons leven (“vroeger ontdekte de partner eventueel overspel, nu bewijst de publicatie van de Ashley Madison lijst met 32 miljoen namen van vreemdgaande mensen dat iedereen het meteen weet”). Deze remake van de jaren ’70 B-film Death Game is volgens Roth geïnspireerd door “Paul Verhoevens visie op de relatie tussen geweld en seks”.

Keanu Reeves is een architect die gelukkig lijkt met zijn vrouw en kinderen maar ongelukkig is: “de seksuele relatie met zijn vrouw is verstoord, hij verwerkt dit door ‘het monster’ te spelen, hij staat lager op de ladder van het gezin dan de hond en alhoewel het vaderdag is laten ze hem alleen achter. Bovendien domineert zijn vrouw het huis met haar kunstwerken. Alles draait om haar en dat frustreert hem. Dan duiken twee mooie jonge meisjes op die hem wèl cool vinden en seks met hem willen hebben”.

KNOCK KNOCK: Welkom in de hel

Alles ontspoort wanneer hij hen de volgende ochtend wil afwimpelen: “dat maakt hen boos en brengt hun agressie op gang. Wanneer hij gezegd had ‘wat een nacht, dat zette me aan’t denken, ik ga mijn vrouw zeggen hou ongelukkig ik ben’ zouden de meisjes niet zo gewelddadig gereageerd hebben. Ze vinden dat hij een hypocriet is”. De bron van het kwaad ligt bij de man die de verleiding en de leugen in huis haalt. “In mijn fantasie zijn de meisjes zelfs niet echt,” zegt Roth, “deze sensuele wezens zijn de uitdrukking van Keanu’s id, ze duiken op om de kunstwerken te vernietigen die illustreren hoe hij de assistent van iedereen werd. Het kan zich dus in zijn hoofd afspelen. De film gaat over hoe onderdrukte gevoelens zich steeds op een of andere wijze manifesteren”.

ELI ROTH

Daarbij last Roth opnieuw een Haneke-moment in (één druppel bloed veroorzaakt door een vork) en vervangt hij “het stukhakken van lichaamsdelen door het stukslaan van kunstwerken, iets wat je verondersteld wordt niet te doen. In Hostel en The Green Inferno moeten lichamen eraan geloven maar in Knock Knock onthoofden de meisjes een standbeeld. Dat sloopwerk voelt als een verontrustende aanranding. Wat me interesseerde was het geweld te transponeren naar een ander soort geweld, een daad die iemands leven vernietigt”.

IVO DE KOCK

(Artikel verschenen in De Filmkrant, november 2015; link: Eli Roth)

KNOCK KNOCK: Onmachtige man

THE GREEN INFERNO: Begin van een reeks?