Interview Ramin Bahrani: 99 Homes en de impact van de huizencrisis

feb 4, 2016   //   by Ivo De Kock   //   actueel, Algemeen, film, interview, regisseur  //  No Comments
99 Homes 1

99 HOMES: Huizen zijn meer dan dozen.

Met zijn zesde film haalde Ramin Bahrani voor het eerst de Amerikaanse multiplexen. Toen we hem interviewden in Deauville zei de Iraans-Amerikaanse filmmaker dat dit komt omdat 99 Homes “een genrefilm is die ergens over gaat. Het thrilleraspect spreekt een groter publiek aan terwijl de inhoud een emotionele snaar raakt”. De financiële crisis leek een strijd van beursvloeren en bestuurskamers. Maar 99 Homes geeft aan dat de slachtoffers vielen op straatniveau. Een alleenstaande vader zet alle principes overboord als hij z’n huis dreigt kwijt te raken aan een keiharde vastgoedhandelaar.

In Bahrani’s films zien we mensen die normaal uit beeld blijven: een man die een mobiel koffiekarretje door de straten duwt (Man Push Cart), Latino weeskinderen die in garages werken (Chop Shop), een Senegalese taxichauffeur (Goodbye Solo), een landbouwerszoon die racepiloot wil worden (At Any Price) en een jongeman die getroffen wordt van de crisis in de huizensector van 2007-2008 (99 Homes). Gewone mensen in morele verhalen over een samenleving in crisis.

Bahrani’s Iraanse roots verklaren voor een stuk zijn voorliefde voor outsiders maar hij voelt zich “sowieso een outsider. Ik begrijp de meeste plaatsen die ik bezoek niet en voel me er ook niet thuis. Maar dat motiveert me om in mijn films werelden op te zoeken die we nog niet zagen. Mijn outsidergevoel gaat echter veel verder. Ik voel me niet op mijn gemak met het leven. Het is zo absurd dat we op een dag dood gaan!”

Je laatste films draaien rond morele conflicten. At Any Price gaat over de gewetenstrijd van twee Amerikaanse iconen en 99 Homes over een Faustiaans pact.

“Dennis Nash (Andrew Garfield) worstelt in 99 Homes met de vraag hoever hij kan gaan om zijn familie te beschermen. Door de crisis werd dit een universele vraag. Er is zo’n hoge graad van corruptie bij ondernemers en politici dat mensen gaan denken dat je corrupt moet zijn om te overleven. Wanneer in Amerika iemand van een grote bank naar de Federal Reserve trekt om daarna opnieuw naar een grote bank te verhuizen, weten we dat er iets fout is. Tijdens mijn research in Florida zag ik dat iedereen rondliep met een wapen en betrokken was in een oplichtingszaak. Ik begon te duizelen van het geweld en de corruptie”.

99 Homes 8

99 HOMES: De slachtoffers belanden op straat

Wanneer ontstond het idee van een realistische thriller?

“Ik wil open staan voor dingen en mezelf niet opdringen aan het onderwerp. Toen Robert Flaherty aan Nanook of the North (1922) werkte zei hij dat wanneer eskimo’s een stuk rots willen sculpteren, ze niet zeggen ‘ik ga een leeuw maken’ maar vragen ‘rots, wat wil je worden?’. Vooraf dacht ik aan een sociale film maar tijdens mijn research bleek iedereen op de ene of andere manier betrokken in een zwendel. Dat leidde tot de structuur van de film: een man wordt uit zijn huis getrapt en sluit een pact met de man die hem heeft buitengezet,om het terug te krijgen.

Het uitgangspunt was dat de hele wereld op zijn kop stond door de huizencrisis. Tien miljoen mensen werden daar het slachtoffer van. Wat schuilt er achter die statistiek? In Florida zag ik de impact van de crisis. Een pact met de duivel en gangsterstreken zijn vertrouwde thrillerelementen maar die interesseerden me niet. Wel de relatie tussen Rick Carver (Michael Shannon) en Dennis Nash, de relatie tussen een mentor en zijn leerling. 99 Homes stelt vragen en neemt stelling tegen het huidige systeem maar bevat geen goede of slechte personages. Carver is het product van een systeem dat hem geen keuze liet. Tegen Dennis zegt hij ‘wat leverde eerlijk werk je meer op dan ik die aan je deur kwam kloppen?’ Voor hem zijn ‘huizen zijn slechts dozen, bezittingen waarmee je geld verdient’. Maar Dennis en zijn moeder (Laura Dern) hebben ook gelijk wanneer ze zeggen dat hun huis ook een emotionele plaats is verbonden met hun verleden en toekomst. Een thuis die zorgt voor identiteit, zekerheid en een gemeenschapsgevoel. Beiden hebben een punt, als cineast wil ik niet aangeven hoe ik er zelf over denk maar empathisch zijn, standpunten begrijpen en laten botsen.”

99 Homes 5

99 HOMES: Weinig zonnige vooruitzichten

Je kan je bestaan niet meer verzekeren door met je handen te werken.

“Je maakt geld met geld, niet door iets te doen of te bouwen. Dat is volgens Carver voor losers. Hij spreekt over winnaars en verliezers. Het is geen verrassing dat Carver naar Donald Trump verwijst. Trump is een rechtse slapende vulkaan die uitbarst omdat mensen hongerig zijn en zich losers voelen. Ze zien dat winnaars het systeem vervormden en dat leidt tot beangstigende zaken zoals het zoeken van zondebokken en morele crisissen zoals die van Nash. Wanneer Carver voorstelt om via bedrog de banken en de regering op te lichten is Nash nerveus maar hij ruikt geld en denkt ‘wat hebben de banken voor mij gedaan?’ Begrijpelijk maar het is een gevaarlijk pad dat leidt tot het geweld, bedrog en leugens. 99 Homes toont dat sommigen fout en anderen hebzuchtig waren maar dat velen in de val gelokt werden met ingewikkelde contracten. Carver stelt dat Amerika alleen winnaars wil helpen. Hij is een sterke antagonist maar de echte slechterik van de film is het systeem. Ik weet dat er kwaadaardige Shakespeariaanse Iago’s in de wereld zijn maar het systeem steunt, stimuleert en voedt hen. Big business bepaalt alles. At Any Price gaf reeds aan dat het principe ‘groei of sterf’ ons de verkeerde richting uitstuurt. Ik ken Nobelprijswinnaar Economie Joseph Stiglitz en noemde mijn film naar zijn idee van de 99 en de 1%. Dat is een globaal gegeven. Griekenland, Italië, Spanje, overal speelt het. Iedereen kent dat gevoel. Omdat alles meer en meer verbonden is zorgde de huizencrisis in Florida ook wereldwijd voor problemen. Er is een gebrek aan diversiteit en isolement in de wereld met grote gevolgen. Zo verdwijnt er om de 14 dagen een taal omdat we zo verbonden zijn. De botsingen zullen heviger worden en dichter bij elkaar liggen. Er zullen er meer zijn en ze zullen steeds intenser worden.”

Je serveert ons geen happy end.

“In geen van mijn films wordt alles netjes afgerond. Het is positief dat Nash uiteindelijk tot een beslissing komt, ook zal hem dat duur te staan komen. Mensen zoals Carver ontsprongen de dans, niemand belandde in de gevangenis. De banken betaalden boetes maar bleven gigantische winsten maken. Met een open einde wou ik de toeschouwers doen nadenken over waar we met onze samenleving beland zijn. Wat er met Nash gaat gebeuren weet ik niet, hij heeft nog 50 jaar te leven. Maar hij heeft wel een belangrijke beslissing genomen.”

99 Homes 7

99 HOMES: Winnaars en verliezers

Carver lijkt dan weer opgelucht dat de beslissing voor hem genomen is.

“Dat kan ik niet zeggen. Michael Shannon is een van de beste acteurs ter wereld, ik had altijd al met hem willen werken. Ik zei hem dat ik dacht dat hij tijdens de laatste ontmoeting met Andrew iets moest zeggen maar dat ik niet wist wat precies. Hij verzon ter plekke het ’thank you’; Wat ik prachtig vond. Al weet ik niet wat het betekent. Misschien wil hij Andrew oprecht bedanken, misschien wil hij voor de agenten niet schuldig lijken. Ik zei hem: ‘vertel me niet wat het betekent en zeg het tegen niemand’.”

Je werkte voor een keer niet met je vast DOP Michael Simmonds?

“Mijn hele crew was anders. Sommigen waren gewoon niet beschikbaar. Ik had gehoord dat Bobby Bukowski met mij wou werken en ik bewonder zijn werk. Onder meer wat betreft belichting en gebruik van Steadicam. Daar had ik nog geen ervaring mee, meestal werk ik met handgehouden camera’s. We gebruiken in 99 Homes Steadicam bij opnamen in de grote huizen omdat alles zo koeler lijkt; in het kleinere huis van Dennis is het meer intiem en daarvoor waren handgehouden beelden beter.”

Hoe moeilijk was het om 99 Homes gefinancierd te krijgen?

“Shockerend gemakkelijk. Het was mijn eenvoudigste film om te financieren. Ik gaf het script aan vijf geldschieters en ze reageerden allen heel snel positief. Ze hadden gezien het onderwerp een deprimerende film verwacht en waren verbaasd dat het zo opwindend en spannend was. Niemand had een thriller verwacht. Die verrassing was er ook bij de eerste vertoning in Venetië. Van bij de eerste scène was men verbaasd. Mijn producenten vonden het geweldig dat ik van dit belangrijk gegeven een film over mensen had gemaakt en dan nog op een opwindende manier. Het is mijn eerste film die een vrij commerciële release krijgt, die ook in de multiplexen zal spelen en niet enkel in arthouses. Dat betekent dat de vertoners er een groot cross over potentieel in zien. Dat is nieuw voor mij.”

Volgens mij heeft dit veel te maken met de aantrekkingskracht van de acteurs maar ook met het feit dat het een genrefilm is die ergens over gaat. Het genre-element spreekt een groter publiek aan maar de inhoud raakt ook een emotionele snaar. En ik denk dat het publiek die stripverfilmingen wat beu raakt, een onderhoudende film die ergens over gaat voelt fris aan.

Wat soort onderwerpen ontwikkel je op dit moment?

Ik werk aan een tv-film, een tv-reeks en een scenario dat ik graag zou verfilmen. Iets episch, grootschalig en nieuw dat verschilt van al wat ik al gedaan heb. Iets verrassend dat ik nooit verwacht heb te doen. Met Michael Shannon uiteraard. Ik heb hem geen keuze gelaten.

IVO DE KOCK

(Artikel verschenen in De Filmkrant, februari 2016; online: Ramin Bahrani )

bahrani

99 HOMES: Regisseur Ramin Bahrani

 

Leave a comment