A Dangerous Method: De ‘mind trip’ van David Cronenberg

A DANGEROUS METHOD

Een dvd-release biedt de kans een film te herontdekken maar af en toe is het ook een gelegenheid om meer te vernemen over de bedoelingen van een cineast. “Jung, Freud en Spielrein waren niet enkel erg intellectueel en charismatisch maar ook bijzonder gedreven zegt David Conenberg in een puike ‘making of’ over de hoofdpersonages van A Dangerous Method, “ze waren briljant en hadden ook een groot ego. Het ging me niet om het feit dat ze pioniers waren, maar om de fouten die ze hebben gemaakt, over hoe onvolmaakt ze waren”.

Wat de Canadese regisseur interesseerde was “de relatie tussen een mentor en een leerling. Jung zag in Freud een vaderfiguur. Ik was geïntrigeerd door dat verhaal over Freud en Jung. Het waren fascinerende mensen en het is een geweldig verhaal. Ik wilde een sensuele, mooie film die ook intellectueel stimulerend is. Veel scènes brengen me in verwarring en verrassen me”.

Deze cerebrale film leek een buitenbeentje in het oeuvre van de maker van The Fly, Dead Ringers, Naked Lunch, A History of Violence, Eastern Promises en Cosmopolis. Tijdens een levendige master class van het American Film Institure benadrukt Cronenberg dat hij zich bij elk project laat leiden door wat het werk vraagt en niet door zijn reputatie als ‘auteur’: “In A Dangerous Method worden de kleuren bepaald door de historische realiteit, heel anders dan in Crash waar paars, de kleur van een kneuzing, de toon zette”. Keuzes gebeuren “intuïtief, maar gebaseerd op ervaring”.

De cineast heeft daarbij een duidelijk advies voor collega’s: “Je moet alles vergeten wat je in het verleden gedaan hebt, behalve het vertrouwen dat je hebt verkregen in je kunst. De andere films die je maakte zijn niet relevant meer. Dat is moeilijk voor critici die je graag in hokjes plaatsen. Maar geen enkele regisseur ziet daar een meerwaarde in”.

Niet het verleden maar het heden telt: “Het huidige project is echt belangrijk. Je moet naar de film luisteren en hem zo geven wat hij nodig heeft. Ik hou me niet echt bezig met wat ik wel of niet mag doen, met of iets wel of niet bij ‘Cronenberg’ past. Dergelijke gedachten zijn me totaal vreemd”. A Dangerous Method betekende een uitdaging “omdat het om twee iconen gaat uit de moderne denkwereld. Ze waren vrij bekende figuren, dus je moet ook rekening houden met hun uiterlijk. Voor fictieve personages kan je gewoon wat uitvinden. Maar van Freud en Jung is bekend waar zij woonden en welke kleren ze droegen”.

Cronenberg stipt aan dat de doelstelling cruciaal is: “Alles hangt natuurlijk af van je ambities. Mijn doel was om deze figuren echt weer tot leven te brengen. Ik wilde die mensen zien, niets meer of minder. Ik was niet pro of contra een van de twee, en beschouwde Sabina niet als een icoon van het feminisme. Ze mogen gewoon zichzelf zijn. We beschikten over veel details omdat mensen toen alles opschreven en zo konden we ze tot leven brengen”.

Een en ander had zijn gevolgen: “de look van de film werd deels bepaald door het licht in die tijd. Vragen waren: was de verlichting op gas of of elektriciteit? Tijdens welk seizoen speelt de scène? En dan zijn er nog de dramatische vereisten. Terwijl het over duistere dingen gaat, heb ik de film toch enorm licht gehouden”.

Inhoudelijk was Cronenberg vooral geboeid door het feit dat er geen scheiding was tussen intellect, emotie of intuïtie bij de historische figuren die hij opvoert in het Wenen aan de vooravond van WO I. Dat ontdekte hij in het werk dat aan de basis lag van deze onafhankelijke productie: “Toen ik ‘The Talking Cure’ las bedacht ik me dat ik altijd iets had willen doen over Jung en Freud. Mijn eerste film was Transfer, een kortfilm van zeven minuten over een psychiater en zijn patiënt. Ik zocht naar een dramatische structuur om daar dieper op in te gaan. Iets over Freud vertellen is geen duidelijke boodschap omdat het een groot onderwerp is. Maar dan was er plots die voor mij onbekende intellectuele driehoeksverhouding met Sabina Spielrein”. De puzzelstukjes vielen in elkaar. De film die Cronenberg altijd al had willen maken werd plots snel een realiteit.

IVO DE KOCK

(Artikel verschenen in Filmmagie 627, september 2012)

FILM: **** / EXTRA’S: ****

David Cronenberg; UK-Can 2011; 96′; met Viggo Mortensen, Michael Fassbender, Keira Knightley; extra’s: documentaire, commentaar, interview; dis. TwinPics

A DANGEROUS METHOD