Na wondermooie melodrama’s (Far from Heaven, Carol), een experimentele biopic (I’m Not There) en een dramatische kinderfilm (Wonderstruck) verrast de Amerikaanse onafhankelijke filmmaker Todd Haynes met een waargebeurd David-versus-Goliath verhaal. Dark Waters vertelt de jarenlange juridische strijd tegen chemiegigant DuPonts poging chemische vergiftiging én de gevaren van Teflon verborgen te houden. Haynes fileert niet enkel het schandaal maar maakt ook de uitputtingsslag van de cynische giftige reus tastbaar. Waardoor pijn en woede voelbaar worden in dit meesterwerk.
Koning van het melodrama (Far from Heaven, Carol) Todd Haynes trekt met het sombere David-versus-Goliath verhaal Dark Waters een ander register open. Maar de uitputtingsstrijd tussen een koppig individu en de cynische chemiegigant DuPont, die chemische vergiftiging én de gevaren van Teflon verborgen tracht te houden, blijft visuele en emotionele cinema.
De tweevoudige Gouden Palmwinnaars Jean-Pierre en Luc Dardenne delen een nieuwe mokerslag uit met hun vinger-aan-de-pols film Deux jours, une nuit. Deze brandend actuele sociale fabel over de clash tussen angst en solidariteit beleeft vandaag zijn wereldpremière in Cannes en loopt vanaf morgen in de zalen. “We liepen al jaren met het verhaal van deze fragiele vrouw rond,” zegt Luc Dardenne, “maar door de economische crisis kreeg het een extra urgentie”.
Verhalen over mensen die weggaan of achtergelaten worden zijn universeel en van alle tijden. Net als verhalen van odyssees die zoektochten blijken naar een nieuw leven of een oude liefde, overlevingstochten die draaien rond identiteit en moraliteit. Alleen geraken die verhalen in hedendaagse films meer en meer verstrengeld met het brandend actuele thema migratie. Zo belichten films zoals Djam (Tony Gatlif), Styx (Wolfgang Fischer) en Transit (Christian Petzold) de problematiek van migratie in al zijn complexiteit. Via respectievelijk het portret van een vrijgevochten en levenslustig zigeunermeisje, een overlevingsavontuur dat morele keuzes blootlegt en het verhaal van tragische liefde in tijden van verdrukking. Met één leidraad: migratie draait om mensen.
Ruim 10 jaar liep de Amerikaanse Sideways en Nebraska regisseur Alexander Payne rond met het idee voor een apocalyptische ecologische satire over klimaatverandering, overbevolking en sociale ongelijkheid. Maar producenten vonden dit sciencefiction sprookje – dat vasthouden aan groei countert met nood aan vermindering – “te intelligent voor het noodzakelijke budget” en toen Downsizing er toch kwam bleef het Amerikaanse publiek weg. Helaas werd ook hier dvd de laatste hoop voor deze fantasie die de absurditeit van de realiteit blootlegt.
Na de intieme documentaire El color del camaleón, het verhaal van zijn de Chileense dictatuur ontvluchte vader, focust de Chileens-Belgische filmmaker Andrés Lübbert ook in de sociale documentaire Dying for life op het leven van vluchtelingen. Via het verhaal van Osama en Dara, twee Syriërs die elkaar ontmoetten in het opvangcentrum van Kapellen en via een toneelstuk hun ervaringen trachten te verwerken, wil Lübbert “een ander kijk bieden op deze mensen” en “een urgente boodschap brengen die nooit diepgaand aan bod komt in België.”
Alles komt terug. Nucleaire Koude Oorlog-angst verschilt niet zo van het schrikbeeld dat via de huidige pandemie opdoemt. Sidney Lumets sixties klassieker Fail Safe stond altijd in de schaduw van Kubricks Dr. Strangelove maar blijkt nu urgent. En sterke cinema.
Twee cineasten uit Austin, Texas werden ‘Sundance Kids’: Robert Rodriguez en Richard Linklater. Maar de maker van Slacker, het tweeluik Before Sunrise/Before Sunset en A Scanner Darkly bleef het meest een onafhankelijke rebel. Getuige zijn frontale aanval op de Fast Food Nation.
Daar waar veel regiedebutanten kiezen voor hevige emoties en pathos opteert de Tunesische cineast Mehdi M. Barsaoui voor een sobere, subtiele stijl die ruimte laat voor fragiliteit en complexiteit. Zijn eersteling UN FILS is een melodramatische politieke film maar vooral ook een kunstmatigheid vermijdend menselijk relatiedrama.
In een periode waar racistisch geweld in de Amerikaanse samenleving een heropleving kent, worden slavernij films zoals 12 Years a Slave, Django Unchained en The Birth of a Nation vooral als metaforische verhalen gezien. Waarbij de graad van realisme van de weergegeven brutaliteiten (gore in een historisch jasje) én het delen van het point-of-view van slaven (en hun woede) voor waardering zorgen. Free State of Jones, het waargebeurde verhaal van een blanke Zuiderse deserteur die met zijn rebellie de Afro-Amerikaanse zaak dient, past niet in dit stramien en bleef daardoor ondergewaardeerd.
