“Wanneer je filmkijkers de waarheid wil vertellen, wees dan grappig of ze verscheuren je” benadrukte Billy Wilder. Met zedenkomedies zoals Some Like It Hot en The Apartment nam de Amerikaanse regisseur in de jaren ’50-’60 op komische wijze maatschappelijke codes op de korrel. Maar ook cineasten die geen komediespecialisten zijn doen vaak een beroep op humor om tegen het heersende wereldbeeld aan te schoppen. Lachen is immers een vorm van verzet terwijl humor de samenleving weerspiegelt.
“I am difficult to make me laugh” antwoordde Jacques Tati in grappig fout-Engels op de vraag waarom hij eruit zag als “a sad dog”. Simon Carmiggelt kreeg te horen dat films gelukkig moeten maken: “Een verhaal moet iets hebben van… en Tati houdt zijn hoofd schuin en fluit even, als een vogeltje in het bos”. Geluk en verdriet, humor en tragiek waren innig verstrengeld in het leven en in het werk van de volgens Marguerite Duras ‘grootste cineast ter wereld’. Het Filmfestival van Gent zorgt voor een passend eerbetoon met een retrospectieve en een tentoonstelling. “Ik bied u vakantie aan,” stelde Tati, “u brengt haar door zoals u wilt. Als u nadien vertrekt, zonder dat het u is gelukt, wijt het dan aan uzelf. Ik heb het materiaal gegeven”.
Zweedse cinema is meer dan kinderfilms (Gebroeders Leeuwenhart), misdaadseries (Wallander) en Ingmar Bergman. Zweedse films zijn ook niet steevast ernstig en dramatisch. Zweden is immers een rijk filmland met een lange filmgeschiedenis en gediversifieerd filmaanbod. Met dank aan een heel eigen, zwarte humor bezit het land ook een traditie op het vlak van komische films. Een traditie die teruggaat tot… Ingmar Bergman!
“Het opzet van komedies is mensen te corrigeren door ze aan het lachen te brengen” wist Molière. “Wanneer je filmkijkers de waarheid wil vertellen, wees dan grappig of ze verscheuren je” vulde Billy Wilder aan. De ondraaglijke absurditeit van leven en dood wordt in de Amerikaanse filmkomedie gecompenseerd door humor. Van Chaplin tot Apatow werkt de lach bevrijdend en schuilt in elke grap een tikkeltje tragiek. De komedie blijft een populair en ernstig te nemen genre.
My Big Fat Greek Wedding was in 2002 niet enkel een verrassingshit, het bleek zonder meer de meest succesvolle Amerikaanse romantische komedie ooit. Dat vroeg om een vervolg, maar de sequel liet 14 jaar op zich wachten en, erger nog, bleek bijzonder flauw en inspiratieloos. Of hoe mensen van vlees en bloed kunnen veranderen in clichéfiguren. Wanneer filmmakers meer oog hebben voor de box office dan voor de bioscoopbezoekers. My Big Fat Greek Wedding 2 is pijnlijk cynische cinema.
“Films maken is zo moeilijk dat je maar best films maakt over iets waar je veel over weet,” zegt 20thCentury Women– regisseur Mike Mills, “meer nog, het is best om films te maken over iets dat je zelf wil begrijpen. Dan is de film echt een must voor jou.” De Amerikaanse kunstenaar-filmmaker en echtgenoot van Miranda July “walks the talk”, hij maakt films die het gevoel geven dat ze gemaakt moesten worden én die gaan over dingen waar hij thuis in is.
“Bewust kozen we voor een domme filmtitel”, beweert acteur Seth Rogen, “en omdat de mensen daardoor met lage verwachtingen kwamen kijken waren ze aangenaam verrast. Gelukkig dachten we meer na over de rest van de film dan over de titel”. Regisseur en scenarist Judd Apatow vult aan met: “Het is een Trojaans Paard-achtige film, we maken de studio tevreden met wat een platte komedie lijkt en trachten de humor naar een hoger niveau te tillen. Het kan vreemd lijken wanneer ik zeg dat The 40 Year Old Virgin een persoonlijke film is, maar het is wel zo!”.
Met films zoals Hidden Agenda, The Wind that Shakes the Barley en It’s a free world profileerde de Brit Ken Loach zich vooral als een steeds geëngageerde en vaak polemische cineast. Nu laat hij ook zijn luchtige kant zien maar de komedie The Angel’s Share laat de werkelijkheid, en de crisis, niet los. Loach blijft een politiek beest.
Spike Lee is niet alleen een omstreden onafhankelijke filmmaker, hij balanceert ook constant tussen het ridicule (She Hate Me) en het briljante (Do The Right Thing en Bamboozled).
Guts. Dat hadden Peter Brosens en Jessica Woodworth toen ze hun dankzij Khadak en Altiplano verworven arthouse reputatie op het spel zetten met King of the Belgians. Maar de komische roadmovie sloeg aan en leidde tot een onconventionele sequel, The Barefoot Emperor. Een even absurde maar meer urgente, politiek geladen film. Met iconische acteurs als Geraldine Chaplin en Udo Kier.