Alle films zijn politiek, maar films zijn niet allemaal politiek op dezelfde manier. Dat besef, en het verlangen naar een nieuwe wereldorde, leidde in de jaren zestig en zeventig tot een wereldwijd streven naar ‘andere cinema’. In die rebelse spirit ontstond ‘Derde Cinema’, een concept en een praktijk die een inspiratiebron vormde voor hedendaagse wereldfilms en initiatieven als MOOOV Filmfestival. De Video-Expo (RE)VOLVER!, die van 20 maart tot 11 april doorgaat in Sint-Niklaas, keert terug naar de revolutionaire roots van wereldfilm en toont cinema en (video)kunst als wapen. Niet enkel door naar het verleden te reizen maar door kunstenaars toekomstgericht in dialoog te laten gaan met zoektochten naar ‘Nieuwe Beelden.’

Om een lang verhaal kort te maken; met de tentoonstelling ‘A Short Long History’ brengt het Gentse S.M.A.K. een krachtig eresaluut aan de reizende kunstenaar in het algemeen en Anna Boghiguian in het bijzonder. De in Caïro geboren Armeense haalt als nomadische artieste en (ver)beeldend verhalenverteller haar energie uit engagement en haar creatieve inspiratie uit onderweg zijn. Onderweg tussen vroeger en nu, tussen hier en elders. Tussen de wereld en Gent. De sporen van haar tocht leiden naar impressionistische verhalen gevat in een speelse, spirituele expo.

“De boeken en het leven van Roger Van de Velde verdienen het om ook vandaag nog gelezen en gekend te worden” zei auteur Ellen Van Pelt bij de voorstelling van haar biografie ‘Deze wereld is geen ergernis waard’. Het treft dat twee legendarische werken van de ‘koning van het kortverhaal’ (aldus Dimitri Verhulst), ‘De knetterende schedels’ en ‘Recht op antwoord’, heruitgegeven worden en zo de herontdekking, of herwaardering, van de schrijver met het immense talent en de intrieste levensloop mogelijk maken. Roger Van de Velde was een fragiel monument, een kwetsbaar maar krachtig woordkunstenaar bij wie schoonheid en tragiek verstrengelden.  Een auteur beroofd van de vrijheid waar hij voor vocht.

Wanneer gaan de bioscoopzalen weer open? Wordt filmkijken in filmtheaters nog ooit hetzelfde? Hebben de zalen überhaupt nog wel toekomst? Zal film er anders uitzien na Covid-19? Wat met onze kijkgewoontes? Is bingewatchen in de zetel vanaf nu het nieuwe normaal? Krijgen fysieke dragers de doodsteek of juist een boost? Worden filmketens onze huisleverancier van popcorn? Welke impact zal de beslissing van Hollywoodstudio Warner om nieuwe bioscoopreleases in 2021 tegelijk te streamen hebben? Wie betaalt de rekening van de crisis? Hoe essentieel is cinema eigenlijk? En, tussen haakjes, was 2020 eigenlijk een goed filmjaar? Heel wat vragen. Op maat van deze onzekere corona tijden.

“Wees meervoudig als het heelal!” eiste Fernando Pessoa. Heel consequent toonde de Portugese cultauteur zijn creatieve veelzijdigheid en zijn verschillende artistieke persoonlijkheden. De dichter en schrijver was mysterieus en complex. Een man van veel tegenstellingen en meerdere facetten. Zo was hij onder meer de patroonheilige van de intellectuele detective schrijver. In het jaar van regisseur Christopher Nolans filmpuzzel ‘Tenet’ en net voor Hercule Poirot opduikt in Kenneth Branaghs ‘Death on the Nile’ wordt passend de volgspot gericht op de verhalen waarin Pessoa een ‘ontraadselaar’ opvoert. Een speurder die heel nadrukkelijk zijn grijze hersencellen gebruikt. De detective als denker.

Kim Ki-duk, de Zuid-Koreaanse cineast met het bewogen leven en het omstreden donker romantische filmoeuvre, liet niemand onbewogen. Hij was een manisch depressief filmmaker, een man van hoogtes en laagtes, maar vooral ook een visueel dichter en meester-taboebreker die peilde naar het raakvlak van gewelddadigheid en menselijkheid. Covid-19 velde deze rasfilmer maar The Isle, Bad Guy, Bin-Jip, Samaritan Girl, Spring, Summer, Fall, Winter…And Spring, Pieta en Arirang leven verder in ons filmgeheugen.

“Ik wil kijkers constant boeien, betoveren en verwonderen zodat ze versuft de zaal verlaten, verbijsterd dat ze weer op straat staan,” antwoordde Les quatre cents coups maker François Truffaut op de vraag wat zijn droom als filmregisseur was. Het nog jonge medium film was voor de Nouvelle Vague cineast innig verbonden met samen kijken in het donker naar een groot wit scherm. Daarop worden immers dingen geprojecteerd die voor tranen in de ogen, een brok in de keel en plezier waarvoor geen naam bestaat zorgen.

“Een brein vol scheermesjes en een hart vol schaamteloze brutaliteit.” Zo omschreef acteur William Holden de Oostenrijks-Amerikaanse filmmaker Billy Wilder. Regisseur van klassiekers als ‘Double Indemnity’, ‘Sunset Boulevard’ en ‘Some Like it Hot’. Wondermooie nieuwe Blu-ray releases van ‘The Major and the Minor’ en ‘Love in the Afternoon’ maken duidelijk dat voor de koning van de filmkomedie scherpte en warmte twee zijden van eenzelfde muntstuk waren. Humor hielp om kijkers een geweten te schoppen. Al bleef de morele cineast bescheiden. “Ik maak geen cinema, ik maak films.” Té bescheiden want zelfs deze ‘kleine’ films blijken Grote Cinema.

De magie en charme van samen in een donkere zaal naar films kijken op een groot wit doek blijft. Dat bewees Film Fest Gent. Maar zolang de bioscopen gesloten zijn zullen filmliefhebbers het moeten doen met bubbelkijken op kleinere schermen. Gelukkig zorgen zowel fysieke dragers als video on demand platformen voor voldoende interessant filmvoer. Al is het niet altijd evident om het kaf van het koren te scheiden en lijkt het online gebeuren wat op een labyrint. Maar de zevende kunst heeft nog altijd meer in petto dan het popcorn entertainment van de grote streaming spelers. Ten bewijze deze reis rond de wereld in zeven films.

“Ik heb de originele exemplaren van de boeken uit mijn kindertijd altijd bewaard. Ze herlezen is een geestelijke vreugde en een terugkerende droefenis. Steeds wanneer ik de boeken waarvan ik houd opnieuw lees, lijd ik onder de weemoed ze niet opnieuw voor de eerste keer te kunnen lezen. En toch lees ik ze in zekere zin op die manier: bij elke herlezing denk ik aan de eerste keer dat ik ze las en neem ik weer plaats op die tribune van het zich onder de aanzwellende muziek van mijn herinneringen voltrekkende spektakel.”