Met Golden Globes en Oscar bekroningen voor haar monumentale vertolking is Three Billboards Outside Ebbing, Missouri ongetwijfeld de film van actrice Frances McDormand. Maar het gitzwart wereldbeeld en de donkere humor dragen de stempel van de Ier Martin McDonagh, de lichtjes cynische regisseur van In Bruges en Seven Psychopaths.
“Het was toen gewoon een film, een job,” zegt Sydney Pollack 30 jaar na de release van zijn ophefmakende thriller Three Days of the Condor, “Robert Redford en ik verwachtten niet dat het een toonaangevende film van de jaren 70 zou worden”.
Fysieke dragers gaan door woelige wateren maar blijven steun en toeverlaat voor wie moderne klassiekers wil herontdekken. Zoals ‘Throw Down’, Johnnie To’s gestileerde en spirituele ode aan de Japanse meester Akira Kurosawa. Dvd distributeur Carlotta verwent filmliefhebbers met een fraaie 4K restauratie van dit oogverblindend mooi en emotioneel krachtig judo sprookje. Een onterecht vergeten meesterwerk van de toonaangevende Hong Kong cineast die internationaal naam maakte met ‘Breaking News’, ‘Election’ en ‘Mad Detective’.
“Is cinema belangrijker dan het leven?” vroeg François Truffaut zich af. En als een soort antwoord opperde hij “filmliefhebbers zijn zieke mensen” en benadrukte hij “ik heb altijd een weerspiegeling van het leven verkozen boven het leven zelf.” Zoveel was duidelijk, de Franse cineast was gebeten door het virus film. Wanneer in zijn tweede film, Tirez sur le Pianiste, Charlie, Lena en twee kidnappers de baan opgaan zien ze voor zich een vrachtwagen met een ‘Cahiers du cinéma’ embleem. Het blad waar Truffaut als criticus voor schreef en dat werd opgericht door zijn spirituele vader André Bazin. De man aan wie hij Les quatre cents coups opdroeg.
Het verhaal is simpel, een ouder koppel verlaat het platteland om hun kinderen en kleinkinderen op te zoeken in de stad maar moet vaststellen dat de jongere generaties geen tijd hebben voor hen, maar de regie van Yasujirô Ozu is zo trefzeker dat Tokyo Story (Tôkyô monogatari) uitgroeide tot een film die steevast opduikt in beste-films-aller-tijden lijstjes. De digitale restauratie van dit staaltje Japanse filmkunst is dan ook uitstekend nieuws.
“Tony Manero is geen promoprent voor Chili,” zei regisseur Pablo Larrain in Cannes, “het is een film over een tijd die in ons collectieve geheugen verankerd is als een nachtmerrie, een vervaagde herinnering die niet als een feit maar als een gevoel bijblijft”. De Amerikaanse Saturday Night Fever discokoning Tony Manero en de Chileense dictator Augusto Pinochet (die in ‘73 de democratisch verkozen president Salvador Allende gewelddadig van de macht verdreef) ontmoeten elkaar in een rauw drama over een duistere man die wil schitteren via een
imitatiewedstrijd. Twee jaar na zijn Cannes-première bereikt deze parel, gedragen door een Alfredo Castro die John Travolta vertolkt als gold het Al Pacino, ons via dvd.
Tootsie geldt als een van de beste komedies van de jaren tachtig maar met thema’s als seksisme, mannelijkheid, soap opera’s, het precaire acteursbestaan en de hectiek van New York snijdt Sydney Pollack ook ernstige thema’s aan. Terwijl Dustin Hoffman contractueel geloofwaardigheid eiste voor zijn rol van een mannelijk acteur die enkel als vrouw aan de slag kan.
Met naast artistieke ook commerciële successen was het best een wonderjaar voor de Vlaamse film. Maar de internationale erkenning voor Chantal Akermans ‘Jeanne Dielman’ en dito waardering voor de nieuwste vuistslag van Jean-Pierre en Luc Dardenne, ‘Tori et Lokita’, richtte ook de volgspot op Belgische cinema. Dit beklijvend drama over het lot van minderjarige vluchtelingen van de broers uit Luik en Brussel hoort thuis bij de beste films van het jaar.
De oneven afleveringen van de Toy Story franchise waren behoorlijk spectaculair maar nummer 2 bleek een afknapper. Daarom vreesden we het ergste voor Toy Story 4 maar Pixar overtrof zich. De studio stofte de vertrouwde ‘speelgoed kameraad in gevaar’ formule af en toverde een leuke en creatieve sequel op het scherm. Een karaktergedreven en autoreflexief avontuur.
Veel komedies leverde het afgelopen jaar niet op maar twee markante films verrasten met subversieve humor. Gouden Palm ‘Triangle of Sadness’ van Ruben Östlund en Rian Johnsons Netflix-prestigeproject ‘Glass Onion: A Knives Out Mystery’ fileren op satirische wijze het kapitalistische systeem en de technologische utopie. De filmmakers aarzelen niet om ‘over the top’ te gaan en hun metaforen zijn zelden subtiel. Maar de vlijmscherpe kritiek is verfrissend in een filmlandschap waar naast middelmatigheid vooral conformisme heerst.