Nine Antico over ‘Playlist’: “Ik verkies komedies vol tragiek”

aug 12, 2021   //   by Ivo De Kock   //   actueel, film, genre, interview, komedie  //  Reacties uitgeschakeld voor Nine Antico over ‘Playlist’: “Ik verkies komedies vol tragiek”
Playlist van Nine Antico

“Ik hield van cinema voor ik van strips hield” zegt Nine Antico, de Franse striptekenaar die met ‘Playlist’ de stap van het ene beeldverhaal naar het andere zet. Haar debuutfilm is een aanstekelijke komedie die draait rond de amoureuze en professionele coming-of-age van een jonge Parijse serveuse met een passie voor ‘bande dessinées’. De onderstroom van deze persoonlijke en in stijlvol zwart-wit gedraaide komedie zit vol pijn en woede. “Je moet kunnen incasseren om je dromen waar te maken.”

Girls eat pizza too.” Het t-shirt met opdruk van Sophie (Sara Forestier) vormt zowat de visuele rode draad door Playlist, het filmdebuut van de striptekenaar met Frans-Italiaanse roots Nine Antico (° 1981). “Playlist is een persoonlijke, geen autobiografische film” benadrukt Antico maar het is geen toeval dat de scenarist-regisseur vaak in portretten met datzelfde t-shirt staat te pronken. Ze werkte lange tijd als serveuse in een Parijse Pizza Hut restaurant voor ze doorbrak met ‘bandes dessinées’ waarin vrijgevochten, met hun frustraties en paradoxen worstelende, jonge vrouwen centraal staan.

Playlist van Nine Antico: Sterk filmdebuut van een striptekenaar.

Beeldcultuur en filmpassie

Nine Antico timmerde lange tijd aan de weg, met o.m. haar eigen fanzine (Rock this way) en jobs als illustratrice en persattaché, voor ze doorbrak met in vintage sfeer en indie spirit gedrenkte strips als Le Goût du Paradis (2008), Coney Island Baby (2010), Tonight (2012), Autel California (2014), America (2017) en Il était une fois Arthur (2019). De toon en het universum van haar BD’s neemt Antico mee naar Playlist (2021), een film die speelt in de wereld van de striptekenaars. Ze introduceert een antiheldin die zowat haar (jonger) alter ego is. Sophie is als 28-jarige duidelijk zoekende. Ze hoopt op een doorbraak, nee: een kans, als striptekenaar en ze droomt van de grote liefde. Na de ene afwijzing volgt echter de andere ontgoocheling. Maar Sophie zet door.

Beeldcultuur ontdekte Antico niet via strips maar via cinema. Haar vader liet Nine tijdens haar jeugdjaren naast meesterwerken van het Italiaanse neorealisme ook Amerikaanse klassiekers als A Streetcar Named Desire en On the Waterfront ontdekken. Zwart-wit cinema (“J’ai plongé dans le cinéma en noir et blanc à ce moment-là”) die later een weerspiegeling zou krijgen in het tekenwerk van Antico. Logisch dus dat haar filmdebuut ook opvalt door gestileerd zwart-wit. “Ik ben beïnvloed door Frances Ha van Noah Baumbach en Tu dors Nicole van Stéphane Lafleur, door de zwart-wit films van Woody Allen” bekent Antico tijdens de interview dat we met haar hebben.

Playlist van Nine Antico: Vrouwen op zoek naar een kans.

Hi, How Are You?

Een van de gevolgen van COVID is dat we elkaar telefonisch spreken. Ik bel je uit Gent waar ik al enkele jaren twee tekeningen van Daniel Johnston heb hangen. Op ‘Tonite’ staat een cowboy die te groot is voor zijn paard. Het bevat een melancholie en een humor die ook in Playlist zit.

Nine Antico: “Ik hou enorm van Daniel Johnston. Zowel van zijn grafisch werk als van zijn muziek. Tijdens een van zijn Parijse concerten was ik enorm onder de indruk van zijn energie en enthousiasme. Het gebricoleerd aspect van zijn muziek bevalt me erg. Samen met het feit dat zijn songs stemmingen uitdrukken, melancholisch zijn en tristesse koppelen aan het absurde.”

Daniel Johnstons song ‘True love will find you in the end’ vormt zowat de rode draad door je film.

“Ik laat de song herhaaldelijk opduiken, als een motor die het verhaal en de emoties steeds opnieuw opstart. Telkens er een nieuwe jongen, een potentiële geliefde, opduikt in het leven van Sophie. Johnstons lied is een belofte, bevat geloof in liefde maar tegelijkertijd ook de overtuiging dat een mislukking onvermijdelijk is. Dat is triest, niet echt bemoedigend, maar door de intensiteit juist extra krachtig en authentiek.”

Playlist van Nine Antico: Even chillen in het restaurant.

Van strips naar film

Als striptekenaar heb je al een stevige reputatie verworven in Frankrijk. Waarom die stap naar de filmwereld?

“Producent Thomas Verhaeghe kwam me reeds in 2010 bij de verschijning van mijn BD Girls don’t cry vragen of ik een filmadaptatie wou maken. Ik antwoordde dat anderen mijn stripwerk mochten bewerken maar dat ik zelf enkel origineel materiaal wou verfilmen. Een scenario schrijven zag ik wel zitten want reeds als tiener was ik gebeten door de filmmicrobe. Een jaartje filmschool leverde niet veel op maar toen ik als serveerster voor Pizza Hut werkte kon ik dankzij een collega op 18-19-jarige leeftijd meewerken aan kortfilms.

Zo ontstond er een filmdroom die gevoed werd door de vele films die in de bioscoop zag. Niet dat ik er meteen aan dacht om regisseur te worden, assistent was meer mijn idee omdat ik de sfeer op de zet heel leuk vond en er vlot mijn draai vond. Samen met het feit dat film een visueel en emotioneel medium is bleef cinema door mijn geest spoken toen ik actief werd op het vlak van strips. Overigens was ik als kind niet zo’n groot striplezer terwijl mijn vader me via zijn grote video collectie kennis liet maken met het Italiaanse neorealisme en Amerikaanse klassiekers als A Streetcar Named Desire, On the Waterfront en Cat on a hot tin roof.”

Het grote verschil tussen strips en cinema is dat tekenen een solitaire bezigheid is terwijl films maken teamwerk is.

“Die samenwerking, dat collectieve aspect, vind ik verrijkend. Ik heb me gelukkig voor Playlist kunnen omringen met een groep mensen die ook vrienden zijn en met wie ik reeds werkte aan kortfilms (o.m. Tonite). Terwijl een vriendin en cineast, Dorothée Sebbagh, me hielp bij de casting en het coachen van acteurs. Kunnen terugvallen op een technische ploeg met kostuumontwerpers, cameravrouwen, decorbouwers en assistenten waar ik kon op rekenen gaf me het zelfvertrouwen en de autoriteit die ik nodig had om zorgeloos op de set te staan. Ook op het vlak van postproductie en montage werkte ik met bekenden en mede door de steun van de producenten, die volledig achter mijn keuze voor Sara Forestier als hoofdactrice stonden, kon ik de film maken die ik voor ogen had.”

Playlist van Nine Antico: De stripwereld als bubbel.

Gestileerde portretten

Je gebruik van het medium film ligt in het verlengde van strips met een dubbel systeem van enerzijds ‘plans fixes’ – waarbij alles zich afspeelt binnen het kader – en anderzijds laterale travellings die een beweging creëren die doet denken aan het doornemen van beeldvakken in strips.

“Via tableaus wou ik aangeven hoe Sophie evolueert in de ruimte, hoe ze kijkt en gebaart. Het opzet was om het gevoel te creëren dat ze als een vis in een bokaal tegen de wanden op botst. Alle personages zitten trouwens klem in het beeldkader en -formaat.”

In de mooie openingsscène toon je haast bevroren personages in een metrostel. Een reeks portretten die telkens opnieuw gaat naar de ogen van protagonist Sophie die zowat de toeschouwer in de film is.

“Wat me bevalt aan de metro is de nabijheid van lichamen, de samenkomst van gezichten die van overal komen. Onbekenden die hun eigen verhaal en persoonlijkheid meenemen op het ‘transport en commun’ (openbaar vervoer). In zo’n metrostel tref je een sociale mix aan die je nergens anders vind terwijl je door de beperkte ruimte haast gedwongen wordt om die vreemde lichamen aan te raken. Dat wou ik benadrukken met deze eerste reeks portretten. Sophie is een moderne jonge vrouw die observeert maar die ook heel instinctief en spontaan kan reageren. Ze heeft een doel, een geliefde vinden, maar streeft er niet altijd even subtiel en doordacht naar. Daarom stelt ze haar visie op de jongens die ze ontmoet wel eens bij.”

Playlist van Nine Antico: Zwart-wit parel.

Nuances in zwart-wit

Waarom koos je voor zwart-wit fotografie?

“Omdat ik zwart-wit heel esthetisch vind, heel grafisch, erg sterk. Het is geen toeval dat de meeste van mijn strips ook zwart-wit zijn. Kleur moet al heel doordacht gebruikt worden voor het meerwaarde heeft. Vaak leidt het vooral af. Zwart-wit heeft voor mij een tijdlozer karakter, creëert een vintage look. Bovendien was het praktisch gezien ook makkelijker werken in zwart-wit. Dat is voor een debutante meegenomen.

Tijdens de locatiejacht was me ook opgevallen dat in kleur sommige locaties lelijk leken terwijl ze in zwart-wit een zekere glamour kregen. Met DoP Julie Conte, die een goede vriendin is, hebben we de opnamen minutieus voorbereid waardoor we op het vlak van belichting, contrast en compositie niet meer voor verrassingen kwamen te staan op de set. Ook al omdat iedereen in onze kleine filmploeg goed voorbereid was en wist waar we naar op zoek waren.”

Werkte je met een storyboard?

“Ja, toen het scenario op punt stond ontwikkelden we een storyboard. Maar stel je daar niet te veel bij voor: het was heel rudimentair en vooral informatief. Niet erg gedetailleerd en artistiek. Onze storyboard was geen stripalbum maar een werkinstrument.”

Zit de kans erin dat er een strip komt gebaseerd op Playlist?

“Absoluut niet. Van het moment dat ik iets maak voor een medium wil ik het niet meer herhalen voor een ander.”

Playlist van Nine Antico: Sterke vrouwen met een hoek af.

Een persoonlijke film

Het gebruik van een commentaarstem is heel filmisch en poëtisch.

“Ik hou enorm van de vertelstem in films. Zo’n verteller creëert een kloof tussen wat je ziet en wat je hoort. Dat intrigeert. Ik speel graag met valse sporen, zeker wanneer het gaat om liefde en de zoektocht naar liefde. De verteller biedt een leidraad maar kan ook voor een dwaalspoor zorgen. Vandaar dat ik meteen een mannenstem én Bertrand Belin voor ogen had. Dat roept vragen op. Waarom een man? Is de stem het geweten van Sophie?”

Of de stem van God? De stem van de auteur?

“Dat kan. Ik wil vooral dat het overkomt als een man die zich kan identificeren met deze vrouw.”

In welke mate ben jij Sophie?

“Ik zie Playlist eerder als een persoonlijke dan als een autobiografische film. Er zitten dingen in die ik beleefd heb of die me heel vertrouwd zijn maar er is ook heel veel verzonnen. De andere personages zijn ook geen kopie van bestaande mensen maar een mix van karaktertrekken en ervaringen. Zowel de personages als het verhaal zijn een patchwork van wat ik waargenomen en beleefd heb. Sommige dialogen en situaties komen uit het echte leven maar ik heb ook mijn fantasie de vrije loop gelaten. In die mate dat ik zelf niet meer weet wat waar en wat fantasie is.”

Playlist van Nine Antico: Girls eat pizza too. Hot pizza.

Outsiders en outcasts

Sophie lijkt niet te beschikken over de codes van het artistiek milieu waar ze zich wil inwerken. Dat is waarschijnlijk een persoonlijk element.

“Inderdaad, dat is een ervaring die me maar al te vertrouwd is. Ik heb geen kunstopleiding genoten. Drie, vier keer worden afgewezen door scholen was een heel heftige ervaring. Hoe vaak ben ik ook niet naar opendeurdagen gegaan terwijl de deuren altijd voor mij gesloten bleven? Ik weet hoe moeilijk het is om te blijven doorzetten wanneer men overal afgewezen wordt. Wanneer men steeds uitgesloten wordt.”

Het is heel gewelddadig om als ‘te oud’ aan de kant te worden geschoven.

“Het is absurd dat je maar tot een bepaalde leeftijd aan een artistieke opleiding kan beginnen. Maar dat krijgen velen te horen en daarom wou ik het absoluut in de film. Je hebt gelijk om het woord ‘gewelddadig’ in de mond te nemen. Het gaat niet om fysiek geweld, om slagen en verwondingen, maar de mentale impact van dergelijk ‘klein geweld’ is enorm.”

Ondanks dat donker gegeven zit er ook veel humor in Playlist. Maar geen cynisme of sarcasme. Dit is geen satire.

“Ik verkies komedies waarin niet enkel gelachen wordt maar waar ook melancholie, tristesse en tragiek in zitten. Het heeft iets grappig wanneer Sophie haar tekeningen aan iedereen tracht te tonen maar het is ook bijzonder pijnlijk. En reacties als ‘je moet blijven werken’ vond ik zelf gruwelijk.”

Het Nine Antico team on set.

De Franse Baumbach

Playlist doet me denken aan Frances Ha van Noah Baumbach.

“Een film waar ik dol op ben. Subliem zwart-wit, sterke personages, een fascinerende kroniek en relatiestudie. Gebouwd op de kleine momenten van het leven. De manier waarop Baumbach portretten schetst is uniek.”

In Playlist krijgen de portretten van de mannen vorm door de ogen van Sophie.

“Het was niet mijn bedoeling om er klootzakken van te maken of clichéfiguren. Dat het even duurt voor ze tot leven komen heeft te maken met het feit dat ik focus op hoe Sophie door haar verwachtingen en vooroordelen vaak een fout beeld van hen heeft. Een beeld dat langzaam gecorrigeerd wordt. Al blijft er steeds ambiguïteit en onzekerheid. En mysterie. Mensen en liefde blijven raadselachtig, ongrijpbaar.”

Muziek is belangrijk in je film en het einde maakt met een soort geïllustreerde cassette speellijst duidelijk waarom de titel Playlist is.

“Bedrijven werken met algoritmes om te bepalen wie je bent maar ik ben er van overtuigd dat muziek meer zegt over je persoonlijkheid, je identiteit. Er is muziek voor al je karaktertrekken, stemmingen, ervaringen, dromen, verlangens,… Muziek roept voor mij altijd emoties op omdat songs doen denken aan bepaalde gebeurtenissen, mensen en periodes. Ze zeggen ook iets over het traject dat we aflegden. Er is geen persoonlijker cadeau dan een drager met een heel eigen speellijst van nummers aan iemand geven.”

Er zaten heel veel vrouwen in je filmploeg. Beschouw je Playlist ook als een feministische film?

“Ik ben feminist en mijn film is persoonlijk. Playlist is een afspiegeling van mij. Maar ik zou de film niet als feministisch maar als realistisch omschrijven. Ik toon de wereld zoals ik hem zie, zoals ik hem als vrouw ervaar. Mijn personages zijn vrije, zelfstandige vrouwen die ongedwongen bezig zijn met hun leven, hun lichaam en seksualiteit. In hun mondigheid en gezonde agressiviteit herken ik mij. Maar ook in hun parcours van vallen en opstaan. Ik hoop dat de toeschouwers dat ook doen.”

IVO DE KOCK

Interview Gent – Parijs, 6 augustus 2021.

PLAYLIST van Nine Antico. F 2021, 84’. Met Sarah Forestier, Bertrand Belin, Laetitia Dosch, Pierre Lotin, Inas Chanti, Andranic Manet. Scenario Nine Antico & Marc Syrigas. Muziek Martin Caraux. Fotografie Julie Conte. Montage Carole Le Page. Distributie: September Film. Vanaf 18 augustus.

Playlist van Nine Antico: Girl meets boys.