Aaron Sorkins The Trial of the Chicago 7: De rebelse kracht van het woord

nov 18, 2020   //   by Ivo De Kock   //   Geen categorie  //  No Comments
The Trial of the Chicago 7

The West Wing en The Social Network scenarist Aaron Sorkin regisseerde voor Netflix een boeiend historisch drama. The Trial of the Chicago 7 is een verbaal spetterend fresco dat focust op het politieke proces waarmee de Nixon-regering in de jaren 1969-1970 de anti-Vietnam beweging, en bij uitbreiding progressief Amerika, monddood trachtte te maken. Deze belangrijke episode wordt in een conventionele filmvorm gegoten maar gedrenkt in een woedegevoel fileert Sorkins rechtbankdrama wèl de polarisatie van de Verenigde Staten en de institutionalisering van politieke repressie. “De timing van de film lijkt bijna té perfect” zegt de regisseur, verwijzend naar de blijvende urgentie en actualiteit.

The Trial of the Chicago 7

Na meer (The West Wing) en minder (Studio 60 on the Sunset Strip) succesvolle tv-series schreef de met A Few Good Men (1992) en Malice (1993) doorgebroken scenarioschrijver Aaron Sorkin (° 1961) in 2007 het script van Charlie Wilson’s War. Tegelijk begon hij voor Steven Spielberg aan het The Trial of the Chicago 7 project, een politiek getinte trip door de rebelse sixties en aankondiging van de door Richard Nixon ontwikkelde staatsrepressie. Doordat Hollywood steeds meer afgleed naar een popcorncinema fabriek en het klimaat weinig vruchtbaar was voor politieke films verdween Sorkins scenario echter in de schuif.

Een film die ergens over gaat

Die ‘turnaround’ situatie duurde tot het project anno 2018 via Netflix en met een legertje producenten terug bij Sorkin belandde. Als regisseur ditmaal. Hij had ondertussen al enkele populaire (lees: vulgariserende) scripts ontwikkeld (The Social Network, Moneyball, Steve Jobs) in de aanloop naar een verdienstelijk regiedebuut (Molly’s Game). Met Sorkin was er geen poëtisch visueel filmmaker opgestaan maar wel iemand met gevoel voor acteurs en oog voor de muzikale flow van dialogen. Iemand die zweert bij films die ergens over gaan. Iemand ook die houdt van politieke verhalen waarmee Amerika een spiegel wordt voorgehouden.

The Trial of the Chicago 7

The Trial of the Chicago 7 belicht een historisch belangrijke episode en maakt daarbij briljant gebruik van het woord. Sorkins beeldtaal is minder frappant, zo worden de in flash-back getoonde confrontaties tussen politie en demonstranten vrij klassiek in beeld gebracht, maar de dialogen knetteren en het plezier druipt van de vertolkingen van acteurs als Mark Rylance, Michael Keaton, Sacha Baron-Cohen, Frank Langella en Eddie Redmayne af. Het levert vuurwerk en een zekere vrolijkheid op. Wat niet belet dat de onderstroom van verontwaardiging en woede merkbaar blijft. De ijzige stilte die valt wanneer een zwarte beschuldigde mishandeld en letterlijk gemuilkorfd wordt in de rechtszaal zegt meer dan 1.000 woorden en beelden.

Protest en intimidatie

In zijn rechtbankdrama gaat Sorkin in op het proces dat volgde op de gewelddadige botsing tussen politie en manifestanten in de marge van de Democratische Conventie die in augustus 1968 plaats vond in Chicago. Na de verkiezingsoverwinning van Richard Nixon besloot de nieuwe regering om de demonstranten aan te klagen (beschuldiging: samenzwering en het overschrijden van staatsgrenzen om rellen te creëren) in de hoop zo de anti-oorlogsbeweging en progressief Amerika wind uit de zeilen te nemen. Dat proces liep van 1969 tot 1970 en alhoewel het verdict van de partijdige rechter later vernietigd werd gedaan zou het een kantelmoment in de Amerikaanse geschiedenis blijken. De polarisatie tussen ‘liberals’ en aanhangers van ‘de orde’ leidde tot de huidige diep verdeelde maatschappij.

The Trial of the Chicago 7

The Trial of the Chicago 7 opent met een korte historische schets. Documentaire beelden onderstrepen dat de Vietnamoorlog op zijn hoogtepunt was (met een zware dodentol aan Vietnamese en Amerikaanse zijde), dat de democratische president Lyndon B. Johnson uitgelote jonge Amerikanen naar Vietnam bleef sturen (ondanks zijn beloften) en dat de anti-oorlogsbeweging exponentieel groeide in de V.S.. In die context was het aanwijzen van pro-oorlog presidentskandidaat Hubert Humphrey (en niet tegenstanders Eugene McCarthy of Robert F. Kennedy) door de Democratische partij een omstreden beslissing.

De wereld kijkt toe

Verschillende protestorganisaties bliezen verzamelen in Chicago tijdens de zomer van 1968 in de futiele hoop de conventiegangers op andere gedachten te brengen. De Yippies (Youth International Party), geleid door Abbie Hoffman en Jerry Rubin, waren present net als leden van Students for a Democratic Society (met SDS-frontmannen Tom Hayden en Rennie Davis) en het pacifistische National Mobilization Committee van David Dellinger. Ze botsten op de vijandigheid van de (Democratische) burgemeester Richard Daley die bijeenkomsten illegaal verklaarde en op een bijzonder agressief politiekorps.

The Trial of the Chicago 7

The whole world is watching”, de slogan van de demonstranten, duikt op in documentaire beelden en The Trial of the Chicago 7 toont hoe voor de ogen van de wereld een gewelddadige botsing slachtoffers oplevert. Onderzoek wijst uit dat de schuld bij de politie ligt maar Sorkin maakt meteen duidelijk dat Nixons justitieminister John Mitchell de ‘samenzweerders’ (lees: critici van de oorlog) gerechtelijk wil vervolgen. De moorden op Martin Luther King (Sorkin toont zijn “no one who has any concern for the integrity of America today can ignore the present war” uitspraak) en Robert Kennedy onderstrepen de gespannen sfeer waarin dit proces plaats vindt.

Onrecht en rechtspraak

Aaron Sorkin focust na de beknopte inleiding vooral op het verloop van de rechtszaak, op een beperkt aantal flashbacks naar de incidenten na. Daarbij worden de zeven beschuldigden geportretteerd: Tom Hayden (Eddie Redmayne), Rennie Davis (Alex Sharp), Abbie Hoffman (Sacha Baron-Cohen), Jerry Rubin (Jeremy Strong), David Dellinger (John Carroll Lynch), John Froines (Danny Flaherty) en Lee Weiner (Noah Robbins). Ook een achtste beschuldigde, Black Panther Party voorzitter Bobby Seale (Yahya Abdul-Mateen II), komt in beeld al zal zijn ‘zaak’ uiteindelijk van de ‘Chicago trial’ afgesplitst worden.

The Trial of the Chicago 7

De vooringenomenheid blijkt al uit de meeting tussen Mitchell en hoofdaanklagers Richard Schultz (Joseph Gordon-Levitt) en Tom Foran (J.C. MacKenzie). Wanneer die laatste aangeeft dat het voorgestelde middel (de Rap Brown Law, genaamd naar de Afro-Amerikaanse activist die vervolgd werd voor het transporteren van een wapen over de staatsgrenzen) gebruikt werd door Zuiderse blanken om zwarte activisten het spreken te beletten repliceert de minister “and you’ll dismantle the accused and you’ll win.” Rechter Julius Hoffman (Frank Langella) blijkt een half-seniele, racistische man die advocaten William Kunstler (Mark Rylance) en Leonard Weinglass (Ben Shenkman) enkel ziet als hinderpalen op de weg naar een snelle veroordeling.

Mishandeling in de rechtbank

De meest beklemmende scène van The Trial of the Chicago 7 is (naast die waarin agenten hun naambadges verwijderen voor ze gewelddadig inhakken op de demonstranten) toont hoe rechter Hoffman Bobby Seale hardhandig laat muilkorven door politieagenten. “Our defendant is gagged and bound in an American courtroom” zegt een ontzette openbare aanklager tegen de onverschillige rechter. De stilte die valt wanneer Seale naar zijn stoel wordt gesleept komt bij de kijker stevig binnen: deze onmenselijke behandeling heeft wat van een marteling.

The Trial of the Chicago 7

Het misprijzen van de zich van geen kwaad bewuste rechter (die obstinaat blijft weigeren een advocaat toe te wijzen aan Seale of hem toe te laten zichzelf te verdedigen) zegt alles over de systematische vernederingen, discriminatie en mishandeling van Afro-Amerikanen in Amerika. In de rechtbank en op straat. Zo wordt ook de executie van een ander Black Panther lid aangehaald om de genadeloosheid van de repressie te benadrukken. Terwijl het proces kadert in een strategie om rebellie en verzet te criminaliseren en de protestbeweging te isoleren. “Dit zijn de Oscars van het protest,” grapt Weiner, “wat mij betreft is het een eer dat ik genomineerd ben.”

Woord als wapen

The Trial of the Chicago 7 eindigt met Tom Hayden die aan het slot van het proces het woord mag nemen uit naam van de beklaagden en begint met het opsommen van de duizenden soldaten die in Vietnam sneuvelden tijdens de lange procedure. Een statement, ook van Sorkin die nadrukkelijk geen neutrale positie inneemt maar het gebeuren vertelt vanuit het standpunt van anti-oorlogsactivisten. Zijn woede, versterkt door het Trump regime en het actuele politiegeweld, dwingt hem stelling te nemen én te wijzen op de roots van de huidige polarisatie.

The Trial of the Chicago 7

Tegelijk wijst Sorkin op de verdeeldheid en de meningsverschillen bij de activisten. Niet om hen met de vinger te wijzen maar om te benadrukken dat reflectie en argumentatie belangrijk zijn én dat visies kunnen en mogen verschillen. Aaron Sorkin blijft een scenarist in hart en nieren en ‘het woord’ is dan ook belangrijk in dit drama. Woorden dienen om dingen te onthullen, om zaken in beweging te brengen en macht te ontluisteren. In een geniale scène helpt stand-up politician Abbie Hoffman (die ’s avonds als een soort politieke Lenny Bruce zalen entertaint) met een semantische analyse Tom Hayden wanneer een uit de context gelichte uitspraak tegen hem gebruikt dreigt te worden.

Tegenkanting en tegencultuur

Het woord wordt een wapen, maar wel een in de strijd om de waarheid. Waarbij het woord een correctiemiddel wordt. Hoffman gedraagt zich vaak clownesk (met verkleedpartijen in de rechtszaal) maar de grap is hier bloedernstig. Als woordkunstenaar wijst Abbie op de kloof tussen betekenis en perceptie, tussen het imago van iemand en diens persoonlijkheid. Dat geloof in de (democratische) kracht van het woord verbonden is met de uit de sixties stammende tegencultuur die conservatief Amerika een doorn in het oog was.

The Trial of the Chicago 7

Andrew Sorkin stelt als erfgenaam van die tegencultuur vast dat het Nixon regime door de eigen samenzweringen wel ten val zou komen, maar dat de invloed van dat reactionair liberalisme nog altijd doorwerkt. Om uit te monden in de triomf van macht en bedrog tijdens de Trump jaren. In het tijdperk van fake news, xenofobisch radicalisme en machtspolitiek is ‘het woord’ nog altijd een wapen maar dan wel een dat beroofd is van waarheid, betekenis en menselijkheid.

Dit afglijden van een woordenwisseling onderbouwd met argumenten naar een ongenuanceerde scheldtirade doet de regisseur-scenarist pijn. Sorkins kroniek van een aangekondigde moord op het rebelse woord is dan ook zowel een aanklacht als een geloofsbelijdenis. The Trial of the Chicago 7 waarschuwt voor verdere institutionalisering van politieke repressie en prijst de kracht van zowel overtuigingen als woorden. In die zin is deze conventioneel ogende film ook een verdienstelijk en urgent stukje tegen-kunst.

IVO DE KOCK

THE TRIAL OF THE CHICAGO 7 van Aaron Sorkin. USA, 2020, 129’. Met Eddie Redmayne, Alex Sharpe, John Carroll Lynch, Sacha Baron-Cohen, Jeremy Strong, John Dorman, Joseph Gordon-Levitt, Yahya Abdul-Mateen II, Frank Langella, Michael Keaton. Scenario Aaron Sorkin. Fotografie Phedon Papamichael. Muziek Daniel Pemberton. Montage Alan Baumgarten. Te zien bij Netflix: https://www.netflix.com

The Trial of the Chicago 7

Leave a comment