Diao Yinans The Wild Goose Lake: Gechoreografeerd gangster universum

aug 10, 2020   //   by Ivo De Kock   //   actueel, Algemeen, drama, dvd, film, film noir, genre, misdaad, regisseur  //  No Comments
The WIld Goose Lake

Diao Yinan, de meest Amerikaanse jonge Chinese filmmaker, is een begenadigd stilist met een heel eigen humor en gevoel voor tragiek. Zijn neo-noir The Wild Goose Lake is een modern en melancholisch schuld en boete sprookje van een ontroerende schoonheid. Donker en vol macho geweld maar met sterke vrouwen die voor licht en hoop zorgen.

The Wild Goose Lake

In de making of documentaire van The Wild Goose Lake geeft regisseur Diao Yinan (Black Coal, Thin Ice) geen interview. Maar we horen hem wel praten op de set en instructies fluisteren. Zo geeft hij een figurant een tip wanneer een van de vele scènes gedraaid wordt waar de protagonisten door ruimtes bewegen terwijl er op de achtergrond verschillende mensen actief zijn. “Al etend kijk je om je heen,” zegt de cineast, “het gaat om dat eten.”

Waarop de figurant naar een klassieke richtlijn hengelt: “Doe ik alsof ik eet?” Zo ziet Yinan het niet: “Nee, je hebt ècht trek.” Die repliek geeft aan hoe belangrijk eten is een film waar de protagonist gulzig genietend zijn laatste avondmaal binnen werkt en voedsel met een aan Eric Khoo (Be with me, Ramen Shop) herinnerende liefde in beeld wordt gebracht. Maar het illustreert ook de honger, de grinta en passie, die de gangster en de prostituee drijven in dit neo-noir sprookje met echo’s van Jia Zhangke’s Ash is Purest White.

The Wild Goose Lake

Neo noir ballet

The Wild Goose Lake is het verhaal van een gangster, leider van een bende actief in motordiefstallen, die na onenigheid over de verdeling van de ‘werkterreinen’ en de gewelddadige uitschuiver van een bendelid in de clinch gaat met een rivaliserende bende. De opgezette competitie (‘de Olympische spelen van de diefstal’) escaleert en per ongeluk doodt Zenong Zhou een agent waardoor er een premie op zijn hoofd gekleefd wordt. Gangsters en politieagenten jagen hem op en zijn onafwendbaar lot zet de voortvluchtige Zhou aan een offer te brengen dat zijn vrouw en kind een betere toekomst kan bieden. Een prostituee vergezelt hem op de tocht die leidt naar mise-en-scène en de dood. De gedoemde man, de valse femme fatale Aiai Liu, de buit, het alom dreigende gevaar en het pad bezaaid met gewelddadige confrontaties; dat alles is vintage film noir.

Maar Diao Yinan maakt er een neo noir van door een link te leggen met de hedendaagse samenleving (de microkosmos van de gangsters refereert aan een misdadig economisch systeem dat individuen herleid tot handelswaar) en visueel een hypnotisch ballet te construeren. De regen valt bij bakken uit de hemel, de motorrijders zitten gevangen in een spel van koplampen en onzichtbare draden, badende prostituees flaneren aan de rand van het Wilde Ganzenmeer, de vluchteling zoekt alle uithoeken van een labyrintische stad op, schaduwen en neonkleuren evoceren een Chinees schimmenspel en de onvoorspelbare actie flitst voorbij. Daardoor heeft The Wild Goose Lake iets van een droom, een nachtmerrie die de personages doet laveren tussen illusie en realiteit, langs valkuilen en valstrikken. Bevreemdend en beklijvend, fascinerend en spannend.

The Wild Goose Lake

Verwarring en suspense

De verwarring die daarbij ontstaat is ook verbonden met de locatie, de industriële wijken van Wuhan met zijn half vervallen gebouwen, levendige markten en talrijke streetfood restaurants. Met het droomachtige karakter van het geweld dat plots opduikt en meteen voorbij is, bloed en wonden nalatend. Een mes incident wordt versterkt door een stroboscopisch effect, een paraplu moord oogt als een anime beeld, de achtervolgingen door nachtelijke straten en stegen krijgt een expressionistische belichting en een spiegelpaleis (verwijzend naar Welles’ The Lady from  Shanghai) levert vervormingen op.

De fysieke ruimte wordt opgedeeld maar blijft aan de controle ontsnappen terwijl het magische meer sowieso onvatbaar is. Zoveel is duidelijk: rationaliteit staat hier buitenspel, de personages evolueren in een vleesgeworden fantasme. Wanneer Liu en Zhou ’s nachts vanop afstand de lichtjes van de speurende politie patrouilles bekijken wordt de dreiging een feeëriek spektakel dat hun fantasie prikkelt en een beetje hoop in hun uitzichtloze vlucht injecteert.

The Wild Goose Lake

De suspense van The Wild Goose Lake doet denken aan Alfred Hitchcock en Brian De Palma maar het universum van de gangsters herinnert aan Jia Zhangke’s Ash is Purest White. Met name aan het concept ‘jianghu’ dat er wordt geïllustreerd. In De Filmkrant benadrukt Zhangke dat de Chinese misdaadbendes “meer zijn dan alleen maar een criminele organisatie. Wij noemen dit ‘jianghu’ (letterlijk: ‘rivieren en meren’).

In de Chinese context verwijst jianghu naar een groep mensen die aan de rand van de samenleving bestaat en die om te overleven een soort broederschap vormt. Daarbinnen kan zich natuurlijk een criminele organisatie vormen maar in essentie verwijst jianghu naar iets veel groters. Het zijn groepen mensen die unieke principes delen, die zichzelf organiseren en er een eigen filosofie en gedragscode op nahouden. Het zijn ook groepen die de dominante machtsstructuur en de dominante cultuur uitdagen en er zo nodig tegenin gaan. Ze hebben zelfs hun eigen beschermheilige.”

The Wild Goose Lake

Jianghu traditie

Waarden zoals eer, verantwoordelijkheid en solidariteit die verbonden zijn met jianghu duiken ook op in The Wild Goose Lake, samen met hun spiegelbeelden: bedrog, hebzucht en egoïsme. Merkwaardig genoeg zetten in dit mannelijk en macho universum vrouwen de traditie van jianghu voort. Liu gaat een alliantie aan met (Zhou’s echtgenote) Shujun Yang en houdt de ‘buit’ (die zij gemaskerd ontvangt tijdens een persconferentie) niet voor zichzelf. Niet toevallig op een zonnige ochtend en gadegeslagen door een agent die goedkeurend wegwandelt. Vrouwen zorgen voor licht en hoop na het geweldballet dat vooral gewonde mannenlichamen opleverde.

Opmerkelijk is dat Liu ook voor de kijker meteen een mysterie is. Tijdens de door belichting en regen ietwat bevreemdende openingsscène in een treinstation scène ontdekken we haar via de ogen van Zhou. Een man die niet weet of zij een gevaar, een steun of een onschuldige vrouw is. Die onzekerheid straalt Liu ook uit, ze glijdt als het ware over de grond alsof ze houvast zoekt. “Ze loopt als een hertje, een verdwaald dier,” stelt actrice Lun-Mei Kwei, “Diao attenteerde me op mijn houding, ik moest minder zelfverzekerd lopen. Het was daardoor alsof mijn lijf niet van mij was maar van het personage.”

The Wild Goose Lake

Uitgekiende choreografie

Regisseur Diao Yinan schenkt veel aandacht aan de non-verbale expressie van zijn acteurs en choreografeert elke scène, elke actie. “Bij deze film vormde de acteursregie een integraal onderdeel van alle inspanningen van alle teams om tot het beoogde resultaat te komen,” benadrukt hoofdacteur Ge Hu, “Diao Yinan is rustig en bedaard maar onder die uiterlijke zachtheid gaat een enorme kracht schuil. Hij geeft zich volledig.” De cineast staat niet ‘actie’ en ‘cut’ te roepen op de set maar geeft op fluistertoon instructies. “Door kleiner te spelen kun je de dramatiek juist vaak sterker maken.” Of “Het is beter wanneer men je niet ziet, wanneer je gezicht bedekt is. In het begin ziet de kijker alleen een man die schuilt. Pas later ontdekken ze wie dat is.” En: “Dankzij je levenservaring besef je meteen waar je terechtgekomen bent.”

Zo zet de filmmaker zijn cast op het goede spoor. “Hij creëert een wereld waarin hij gelooft en waarvan hij elk detail wil beheersen,” stelt hoofdactrice Lun-Mei Kwei, “als een jager loert hij op zijn prooi en houdt hij alles heel secuur in de gaten.” Diao Yinan is een volbloed auteur maar hij behandelt zijn acteurs niet als vee. Discussies over de personages waren niet alleen mogelijk maar vormden ook een onderdeel van de voorbereiding.

The Wild Goose Lake

Net als het minutieus vastleggen van de choreografie van elke scène. Dat was niet evident geven de acteurs toe. Een klein foutje zorgde er soms voor dat lange takes moesten worden overgedaan. Dat was slopend. Maar de regisseur van The Wild Goose Lake bleek ook dankbaar. Dat vertaalde zich wel niet in uitbundigheid tijdens de opnamen. “Toen hij heel opgetogen was stuurde hij me ’s avonds een gedichtje” bekent Hu Ge. Passend voor een maker van poëtische cinema.

IVO DE KOCK

THE WILD GOOSE LAKE: Diao Yinan; China-F 2019, 113′; scenario: Diao Yinan; met: Hu Ge, Gwei Lun Mei, Liao Fan, Wan Qian, Di Dao; fotografie Jingsong Dong; montage Jinlei Kong, Matthieu Laclau; extra’s: making of, interviews; FILM: **** / EXTRA’S: **; distributie: Imagine.

The Wild Goose Lake

Leave a comment