John Frankenheimers Ronin: Krachttoer van een Hollywood professional
“Either you’re part of the problem or you’re part of the solution or you’re just part of the landscape.” Dixit spion Sam (Robert de Niro) in John Frankenheimer onderschatte actiethriller Ronin. En “all good things comes to those who wait.” Oneliners en kogels vliegen ons om de oren.
Naast een alternatief einde en een making of documentaire staat er ook een behoorlijke interessante audiocommentaar van regisseur John Frankenheimer op de dvd van Ronin. De openingsscènes – Robert de Niro die de trappen van Montmartre afdaalt en na verkenning van de omgeving een typisch Parijs café binnenstapt – zetten de toon voor de verdere toelichting. Frankenheimer staat stil bij technische aspecten (hoe met een Rope-overgang locatie en set naadloos in elkaar overvloeien), bij het belang van de locatie (Frankrijk is voor de regisseur vertrouwd terrein) en bij de introductie van de personages (Sam die zonder woorden als een professional wordt getypeerd).
Sam: “Whenever there is any doubt, there is no doubt. That’s the first thing they teach you.“
Vincent: “Who taught you?“
Sam: “I don’t remember. That’s the second thing they teach you.“
Dat de paranoïde noir sfeer van Ronin geen toeval is, blijkt uit de toelichtingen van Frankenheimer bij het kleurgebruik (bewust werden heldere en primaire kleuren geweerd), de overgangen (tijdsprongen benadrukken de nervositeit en bedrieglijke schijn), de montage (auditieve ‘cuts’ accentueren de dreiging), het gebruik van contrasten (na geweld in de straten van Nice volgt en vredig kerstoptreden) en de fotografie (veel deep-focus opnamen om actie op verschillende niveaus te creëren).
John Frankenheimer profileert zich in zijn commentaar als een Hollywood professional van de oude stemptel. Er zitten heel wat persoonlijke elementen in Ronin (auto’s, ijsschaatsen en miniatuurontwerpen), maar de regisseur haast zich om op het functionele gebruik te wijzen. Bovendien benadrukt Frankenheimer dat Ronin een complexe en moeilijke film is, maar dat het nooit de bedoeling was om de kijker in de war te brengen. Daarom aanvaardde hij ook vrij vlot om, na previews, het sloot van de film te wijzigen.
Spence: “You ever kill anybody?”
Sam: “I hurt somebody’s feelings once.”
Het in het script voorziene slot is te zien voor wie ‘alternatief einde’ aanklikt. Deirdre aarzelt om het café waar Sam zit binnen te gaan, besluit door te gaan en wordt ontvoerd door IRA-mensen net wanneer een onwetende Sam opstapt. Frankenheimer zegt dat deze versie, net zoals een derde die we niet te zijn krijgen (waarin Deirdre gewoon weg gaat), de kijkers ergerde en dat hij daarom achter de beslissing stond om voor de huidige ’theatrical’ versie te kiezen. Ook al hield hij zelf van het oorspronkelijke slot.
Behalve de obligate odes aan zijn acteurs is John Frankenheimer niet alleen verhelderend maar ook eerlijk in zijn commentaar, hij stipt aan dat het toeval en het onderbewustzijn een rol speelden in het creatieproces. Het was dan ook pas achteraf dat de link met The Manchurian Candidate duidelijk werd en ook bleek dat vochtige straten een extra dimensie gaven aan een shoot out.
IVO DE KOCK
RONIN van John Frankenheimer; USA 1998, 122′; met Robert de Niro, Jean Reno, Natascha McElhone; distributie MGM.
