Eric Khoo’s Ramen Shop: Hartverwarmend culinair melodrama
Met Ramen Shop levert de Singaporese cineast Eric Khoo (Be with me, My Magic) een heerlijk intiem familiedrama af gekruid met de notie dat samen koken en eten voor loutering kan zorgen. Centraal staat een jonge ramenchef die via een culinaire trip de tragische liefdesgeschiedenis van zijn ouders ontdekt en zo zijn eigen identiteit vindt.
‘”Food for the heart and soul” is de tagline van Ramen Shop maar tijdens de begingeneriek lijkt Eric Khoo’s film eerder “food for foodies” die niet langer enkel hun tanden in Jûzô Itami’s Tampopo willen zetten wanneer ze trek hebben in een dampende kom ramen (het Japanse gerecht waar Chinese noedels in een vlees- of visbouillon geserveerd wordt, op smaak gebracht met sojasaus en miso). Khoo toont immers uitgebreid de mise en place van het gerecht, het versnijden van groeten en vlees, voor die in de pan verdwijnen.
Toch is Ramen Shop geen verkapte publireportage of een bizarre zijsprong van de Singaporese filmmaker. Reeds in zijn langspeelfilmdebuut Mee Pok Man (1995) voert Khoo een protagonist op die eigenaar is van een noodle shop en zowel in 12 Storeys (1997), Be with me (2005), My Magic (2008) als Wanton Mee (2011) spelen eten en voedsel een cruciale rol. Het mag dan ook niet verbazen dat in Ramen Shop een jonge Japanse ramenchef na de dood van zijn vader naar Singapore trekt om zijn roots te onderzoeken en via een smakelijk gerecht contact te leggen met de grootmoeder die al die tijd afwezig was gebleven in zijn leven.
Tijdens interviews met Eric Khoo n.a.v. Be with me en My Magic was ons al duidelijk geworden hoe belangrijk voedsel en eten was in zijn cinema en zijn leven. “Tijdens mijn jeugd ging ik met mijn ouders vaak uit eten,” vertelde Khoo, “zowel overdag als ‘s nachts bezochten we restaurants in heel Singapore. Zo ontdekte ik heel wat locaties. Ik leerde eten maar ook voedselsoorten onderscheiden en rituelen herkennen.”
Eten weerspiegelt voor hem een kijk op de wereld: “Singaporezen zijn internationaal georiënteerd. We staan open voor de wereld en onze keuken vormt daar, met Aziatische én Europese invloeden, een perfecte afspiegeling van. Ik beschouw voedsel als een communicatiemiddel. Door wat ze eten, hoe en hoeveel voedsel ze verorberen zeggen zowel de alleen etende veiligheidsagent als het fastfood consumerende meisje en de kokende kruidenier iets over zichzelf. En ze spreken tot de wereld.”
Vooral in Be with me communiceren personages via voedsel en koken. Het is een erg zintuiglijke film over emoties die aangeeft dat eten zintuiglijk is. Want verbonden met smaak, geur en gevoelens. “Het gaat over horen, zien, proeven, tasten en ruiken,” benadrukt Khoo, “over directe, onbemiddelde communicatie. Over contact via je zintuigen. Zelfs wanneer twee mensen samen zijn wordt er niet noodzakelijk altijd gepraat.” Koken en eten is voor Khoo een manier van communiceren die de muur tussen mensen gecreëerd door sociale media afbreekt.
Dat is nadrukkelijk het geval in Ramen Shop waar de jonge Japanse ramenchef Masato zich beklaagt over het gebrek aan communicatie met zijn vader. “Was ik maar een kom ramen dan zag hij me ten minste staan” verzucht de jongeman die de weg naar het hart van zijn vader zoekt door ook na zijn uren verrukkelijke gerechten te prepareren. Maar vader valt dood in de keuken tussen de sudderende potten voor er ooit echt contact ontstaat.
Zo blijft hij achter met vragen: “Dat mijn vader een hart van steen had, kwam dat door mijn moeder?” Nee, verneemt de jongeman die benadrukt dat elk gerecht dat hij maakte een herinnering aan zijn vroeg gestorven moeder is. Zij kwam uit Singapore maar sprak nooit over haar thuisland. Een gemis, voelt Masato en hij trekt met haar notitieboek vol recepten naar Singapore waar Miki, een alleenstaande moeder, hem gidst langs belangrijke plekken naar de oom die hem bij zijn grootmoeder kan introduceren. Masato stuit bij de oude, stuurse vrouw echter op een muur die enkel via een culinaire omweg kan worden afgebroken.
Langzaam duiken herinneringen op. Aan familiale eetmomenten en aan bereidingen (smaken, geuren) van zijn moeder. Afgewisseld met fragmenten uit het dagboek dat zij achterliet. “Een lappendeken van herinneringen die ze voor jou geweven had” krijgt hij te horen. Terwijl aan de schets van een familieportret dat tussen de teksten staat een verhaal verbonden zit. “Ze wilde het goedmaken met je grootmoeder, ze dat de tekening van de familie ooit een familie zou worden.” Dixit een vriend.
“Het dagboek van mama zit vol verdriet” beseft Masato en via zijn oom, een specialist in het bereiden van het nationale Singaporese gerecht ‘bak kut teh‘, varkensribben in een intense bouillon, tracht hij het daarmee verbonden familiegeheim te ontsluieren. Maar hij wil van hem ook het gerecht leren klaarmaken, “zo kan ik aan mijn ouders denken telkens ik het bereid.” Wanneer Miki zegt “kookgek is het juiste woord om jou te omschrijven” voelt het voor Masato aan als een compliment. Koken is leven. Communiceren. Samen zijn. Genieten.
Masato vindt zichzelf terug dankzij het fusiegerecht dat hij gaandeweg ontwikkelt. Een combinatie van ‘ramen‘ en ‘bak kut teh‘ die hij ‘ramen teh‘ noemt. Die samentrekking wijst op de culturele vermenging van een jongeman die dol is op Japanse manga (zoals Khoo zelf, getuige zijn Tatsumi uit 2011) en Singaporese architectuur. Het bewuste fusion gerecht creëerde Khoo samen met de ramenchef Keisuke Takeda speciaal voor Ramen Shop. Het moest immers goed zijn. “Wanneer dit gerecht niet smakelijk zou zijn,” vertelde Khoo aan De Filmkrant, “hadden we de hele film over een andere boeg moeten gooien. Maar het is heerlijk. Sterker nog: Keisuke heeft het echt op de kaart gezet in zijn restaurants!”
Met het verhaal van een protagonist die met een been in twee culturen staat en via een hybride gerecht dat die middenweg symboliseert het hart van zijn Singaporese grootmoeder wil veroveren is Ramen Shop een sentimentele fabel over verzoening via de maag. Maar er ligt de grootmoeder ook iets op de lever en via die pijnlijke herinnering legt Eric Khoo ook een nationaal trauma bloot. De gruweldaden van het Japanse bezettingsleger tijdens W.O.II traumatiseerden de grootmoeder dusdanig dat haar afkeer van Japanners een wig in de familie dreef en een tragisch liefdesverhaal deed ontstaan.
De tragiek van vernietigd familiebanden en de tastbaarheid van de pijn van de getormenteerde grootmoeder beletten dat Ramen Shop herleid kan worden tot een stroperige spreukfilm – genre “noedels creëren tolerantie en verzachten pijnlijke herinneringen” – maar een bitterzoete nasmaak heeft. Samen eten en huilen loutert, familiale geesten uit het verleden herleven in het fusie restaurant, maar de tragiek blijft. Tranen verstrengelen met een glimlach. Ramen Shop is een film waar je emoties echt kan proeven.
IVO DE KOCK
RAMEN SHOP: regie: Eric Khoo; Singapore-Japan-Frankrijk – 2018 – 90′; met Takumi Saitoh, Jeanette Aw, Seiko Matsuda, Mark Lee, Beatrice Chien; FILM: **** / EXTRA’S: 0; distributie: Imagine.
