Fritz Langs Moonfleet: Een moreel geladen romantisch avontuur
In 1955 draaide Fritz Lang Moonfleet, een avonturenverhaal gedrenkt in hetzelfde ‘smokkelen aan de kust van Engeland” sfeertje als Alfred Hitchcocks Jamaica Inn (1933). Twee films waarin een tot de hogere klasse behorende gentleman de geheime leider is van een bende smokkelaars. Maar het avontuur van die burger boven verdenking is nadrukkelijk tragisch én moreel geladen. Zo spreekt Ms. Minton tegen Jeremy over “The women that you play with to fill the emptiness which is your life!” Al voert een dode vrouw dan weer naar het universum van de regisseur van Vertigo.
Samen met zijn westerns (The Return of Frank James, Western Union, Rancho Notorious) is Moonfleet de enige Amerikaanse film van Fritz Lang gesitueerd in een ver verleden (Engeland, 1757). Lang is echter niet geïnteresseerd in historische realiteit maar wel in het vertellen van een avonturenverhaal vanuit het standpunt van een kind.
Een kind dat bij het zoeken naar een schat dood en corruptie ontdekt. John Mohune is een jonge wees die opkijkt nar zijn onwillige adoptievader Jeremy Fox. Zijn onvoorwaardelijke bewondering verandert de cynische leider van een bende smokkelaars in een moreel en emotioneel iemand, gedoemd om als held te sterven.
In dit onderschatte meesterwerk verbindt Fritz Lang andermaal architectuur en cinema. Alain Bergala illustreert in de documentaire ‘De beproeving van de crypte’ Langs unieke gebruik van ruimte met een analyse van de scène waar John toevallig in het ondergronds rovershol belandt. Bergala wijst op de symboliek van de twee parallelle werelden en het dubbelleven van Jeremy maar besteedt vooral aandacht aan de manier waarop Lang op visuele wijze John tot een toeschouwer in de film maakt. De verschijning van vrijbuiter Jeremy wordt geënsceneerd als een toneelstuk waarbij je “in de geest van John zit en de wereld via zijn ogen bekijkt.”
De documentaire ‘De boodschap van Fritz Lang’ ontrafelt hoe Lang binnen het Hollywoodsysteem opdrachtfilms naar zijn hand zette. Zo wist hij bij Moonfleet cinemascoop, volgens hem “niet gemaakt voor mensen maar voor slangen en begrafenissen”, creatief te gebruiken. Toch beet hij één keer in het zand. Lang schrapte het einde van het scenario, filmde het toch nadat producent John Houseman beloofd had dit alternatief niet te gebruiken en moest lijdzaam toezien hoe de studio een finale terugkeer naar het fatsoenlijke bestaan opdrong.
De regisseur had een ander einde voor ogen: “Jeremy is stervende en zijn belofte ‘Ik kom terug’ is het laatste wat hij voor de jongen kan doen. Hij gaat aan boord van zijn zeilschip en vertrekt, we zien hem sterven maar de hand van de dode houdt de boot op koers. Dàt was mijn einde.”
IVO DE KOCK
MOONFLEET van Fritz Lang; USA 1954, 84′; met Stewart Granger, George Sanders, Joan Greenwood, Viveca Lindfors; extra’s: documentaires; FILM **** / EXTRA’S: ****; dis. Warner
