Claire Denis High Life: Een trip voorbij de point of no return
In haar lichtjaren van Chocolat verwijderde bevreemdende én hypnotiserende sciencefiction uitstap High Life stuurt de Franse cineaste Claire Denis Robert Pattinson en Juliette Binoche op een odyssee zonder retour kansen. Een hallucinant en visceraal genre avontuur dat gedoemde outcasts in de ruimte de grenzen van menselijkheid laat ontdekken.
Regisseur en scenarist Claire Denis (° 1948) houdt van genrecinema. Na de polar (J’ai pas sommeil), de vampierenfilm (Trouble Every Day), de oorlogsfilm (Beau travail) en de komedie (Un beau soleil interieur) pakt de in Afrika opgegroeide Franse cineaste met haar eerste Engelstalige film het sciencefiction genre aan. High Life is een mysterieus en hypnotiserend drama dat zoals elke film van Denis visceraal en menselijk is. Het is een metafysische space movie. Net als recent Gravity, The Martian, Interstellar, First Man en Ad Astra maar dit keer wel een die draait rond verlangen.
De film begint met een idyllisch ogende tuin (het is niet de laatste Bijbelse referentie) die zich aan boord bevindt van een op hol geslagen ruimteschip dat fungeert als een troosteloze, grijze gevangenis. Aan boord van dat ruimtevaartuig dat zich ver voorbij ons zonnestelsel (‘in deep space‘) begeeft, bevinden astronaut Monte en zijn dochter zich in isolement en eenzaamheid.
Ze zijn de enige overlevenden van een groep veroordeelde criminelen die als proefdieren op een uitzichtloze, gedoemde missie zijn gestuurd. Samen stevenden ze af op een zwart gat waarin tijd en ruimte ophouden te bestaan. Een voor een vallen ze af. Met Dibs duikt een gekke professor op die meer waarde hecht aan een apparaat (een vibromasseur) dan aan mensen (de bemanning).
Dat een sombere cineaste die doorgaans zware thema’s als racisme, kolonialisme, getroebleerde relaties, seksualiteit en misdaad aansnijdt de ruimte niet gebruikt als een ‘frontier’ die veroveringen stimuleert hoeft niet te verbazen. Denis maakt van High Life erg aardse sciencefiction, een trip die via de toekomst iets over het heden zegt, die niet het universum maar de mens zelf onderzoekt. Op realistische wijze toont de filmmaakster hoe een high tech omgeving voor politieke, economische en emotionele miserie zorgt. Hoe technologie opgezet om te verbinden leidt tot immense eenzaamheid. Hoe vooruitgang mensen niet in een paradijs maar in een hel doet belanden.
De passagiers van ruimteschip nummer 7 zijn allemaal ter dood veroordeelde moordenaars die in ruil voor hun vrijheid er voor gekozen hebben vrijwillig als slaven deel te nemen aan experimenten die draaien rond nieuwe energiebonnen en alternatieve reproductiewijzen. Dat blijkt niet zonder gevaar. Net zoals een kind ontstaan na een gruwelijke inseminatie geen toekomt lijkt te hebben. Of alleszins een die zo donker en apocalyptisch is als het zwarte gat dat steeds dichterbij komt.
High Life is niet enkel een ruimteavontuur dat zoals Solaris en 2001: A Space Odyssey een mentale trip wordt, het is ook een gevangenisfilm waar de claustrofobie versterkt wordt door de immense ruimte rond de vliegende doodskist. Denis, die gefascineerd is door het concept doodstraf, deed research naar het leven ‘on death row‘ en stuitte daarbij op een artikel waar te lezen was hoe in Texas de opinie groeide dat gevangenen moeten werken omdat ze de gemeenschap geld kosten.
“Daar komt het idee van het gebruiken van veroordeelden als proefkonijnen van,” aldus Denis in Film Comment, “het is niet echt een futuristisch idee.” In Libération vult ze aan “dat ik het idee van ‘zich nuttig maken’ tot het extreme doortrok door een bemanning te kiezen die bereid is om ons zonnestelsel te verlaten en hun leven op te offeren voor de gemeenschap.” Wat meteen ook als misplaatst heroïsme wordt weggezet. “I told my wife I was doing all this for her and our son, to turn our shame into some type of glory, you know?,” zegt Tcherny, “She says that this mission was like burying her twice and that my idea of glory was bullshit.”
Denis heeft in High Life oog voor details zoals de objecten die de astronauten verzamelen omdat ze lang weggaan en beseffen dat ze nooit zullen terugkeren. Of de lichaamsvochten (bloed, sperma, tranen) die haar film na film blijven boeien. Maar ze focust in dit huis clos vooral op de interactie tussen een vader en zijn kind. Inclusief de emoties, gebaren en rituelen. “Het gaat me niet om veroveringen,” stelt Denis in Libération, “ik verkies de ruimte te zien als een omgeving waar mensen nadenken over hun aards bestaan. Mijn astronauten zijn mensen met herinneringen, mensen die bewogen worden verlangens, lichamen gedreven door seksuele driften en door emoties.”
Alhoewel dood en apocalyps verstrengeld zijn met dit via flashbacks verteld verhaal schuilt er ook hoop in High Life. “Astrofysici blijven maar straffe ontdekkingen doen,” stelt Denis, “ontdekkingen die zo uniek zijn dat ik het gevoel heb dat we morgen kunnen verdwijnen zonder dat dit triest is. Ik zou gewoon ergens naar toe willen gaan waar het bestaan niet meer bestaat. Wat de tijd-ruimte problematiek betreft begrijp ik niet alles. Wanneer men me zegt dat het mogelijk is om in een zwart gat te gaan waar ruimte en tijd wegvallen, zeg ik ‘ok’. Maar ergens kan ik het niet helemaal vatten. Dat laat me toe om in de film het einde van de mensheid voor te stellen als een overgang naar iets anders. Wat potentieel een immens avontuur is.”
IVO DE KOCK
HIGH LIFE: Claire Denis, Fr – D – Pol. – GB – 2018 – 117′; met Robert Pattinson, Juliette Binoche, André Benjamin, Mia Goth; scenario Claire Denis & Jean-Pol Fargeau; fotografie Yorick Le Saux & Tomasz Naumiuk, muziek Stuart Staples; montage Guy Licorne; FILM: **** / EXTRA’S: 0; distributie: Imagine.
