Robert Zemeckis Welcome to Marwen: Pijn, trauma’s en reenactment spelletjes.
Van Back to the Future en Forrest Gump regisseur Robert Zemeckis kan je moeilijk zeggen dat hij niet tracht bij het vertellen van verhalen buiten de lijntjes te kleuren. Who Framed Rober Rabitt?, The Polar Express, The Walk en Welcome to Marwen zijn geen meesterwerken maar wel originele, markante films. Welkom in een bizarre wereld tussen fantasie en realiteit!
In 2015 vertrok Robert Zemeckis (Romancing the Stone, Contact, Flight) al van een documentaire (Man on Wire) om met The Walk het waargebeurde verhaal van koorddanser Philippe Petit te vertellen. Drie jaar later doet hij het experiment nog eens over door de documentaire Marwencol (2010) te gebruiken als startpunt van het verhaal van Mark Hogancamp, een Amerikaanse illustrator die begin jaren 2000 ernstig mishandeld werd door een groep neo-nazi’s en zich daardoor fysiek en mentaal moest heropbouwen. Het resultaat is Welcome to Marwen, het prettig gestoorde portret van een getraumatiseerd man die loutering zoekt als kunstfotograaf.
Zemeckis duikt meteen in de verbeelding van Mark Hogancamp, de getormenteerde kunstfotograaf geworden tekenaar die in zijn achtertuin Wereldoorlog II herspeelt met poppen en maquettes (inclusief een Belgisch dorp en een Belgische heks) als reactie op het trauma dat hij opliep toen hij mishandeld werd door Amerikaanse neo-nazi’s die zijn voorliefde voor hoge hakken maar niets vonden. “I was beaten up because I was different, so I’ve built a place where I can heal” zegt Mark. We belanden in oorlogscènes, opgenomen met motion capture technieken en poppen, die zijn trauma’s moeten uitdrijven en en passant een battle of the sexes ensceneren door Action Barbies te laten afrekenen met blanke, mannelijke (en sekstistische) nazi militairen.
Welcome to Marwen vertelt het waargebeurde verhaal van een man die met de hulp van dokters, buren en medische assistenten terug de draad van zijn leven tracht op te pikken maar is net als Ready Player One van zijn goede vriend Steven Spielberg ook een soort zelfportret van een ‘auteur’ die gretig citeert uit zijn eigen oeuvre (Forrest Gump, Death Becomes Her, Back to the Future) en zichzelf graag ziet als een cineast die visuele en technologische experimenten liefst koppelt aan ouderwets, pretentieloos entertainment.
“Ik had Jeff Malmbergs fantastische documentaire over Mark Hogancamp gezien,” zegt Zemeckis in de making of wanneer zijn motivatie om Welcome to Marwen te maken ter sprake komt, “ik was niet alleen bezield door zijn heel mooi en krachtig verhaal maar ook door de uitvoerige verhalen die Mark via zijn foto’s vertelt. Wat mij inspireerde was dat het niet alleen een amusant maar ook een emotioneel verhaal is. In mijn ogen de perfecte film. Ik moest hem wel maken.”
Ook al omdat Zemeckis zijn protagonist ziet evolueren in een fantasiewereld waar alles mogelijk is en waar hij als filmmaker alle soorten films en genres kan samenbrengen: “Ik herken mezelf in het feit dat hij kunst gebruikt om er weer bovenop te komen. Iedereen begrijpt de heilzame kracht van kunst. Iedereen is een kunstenaar en drukt zich kunstzinnig uit. Of je nu in een koor zingt, figuurtjes tekent of je tuin aanlegt, het maakt niet uit. We doen dat, denk ik, om de dingen te kunnen verwerken die we te complex vinden om te begrijpen. Het is iets universeels.”
En Zemeckis vervolgt: “Interessant aan het werk van Mark Hogancamp is dat hij actiefiguren en speelpoppen gebruikt om de wereld die hij in zijn foto’s vastlegt te creëren. Daarom wilde ik zijn verhaal verfilmen. Ik wou de poppen uit Mark zijn fantasie helemaal tot leven brengen. Dat leek me niet alleen leuk en amusant, het liet me ook toe om er iets heel nieuws mee te doen.”
“Het doet zo pijn” laat de protagonist van Welcome to Marwen zich ontvallen en de verdienste van Zemeckis is dat hij de impact van het trauma voelbaar maakt. Met dank aan Steve Carell die zijn beschadigd personage met veel emotie en pathos weet te spelen. Het klikt dan ook tussen de acteur en actrice Leslie Mann die Nicol tegelijk kwetsbaar en krachtig weet te maken. Daardoor blijft het verhaal ondanks het hoge larger than life gehalte ook menselijk.
Maar Robert Zemeckis blijft natuurlijk wel een all American filmmaker die sterk moraliseert. Dat merk je aan de wat kleffe boodschappen zoals GI Julie’s statement “you have to love the pain, Hogie. Like the wise man said, ‘Our pain is our rocket fuel.’ It reminds us of our strength.” Maar vooral ook aan de slotboodschap dat onze held ondertussen niet meer drinkt en aan de manier waarop zijn hoge hakken fetisj en poppenspel wordt weggezet als ‘bizar maar onschuldig’. Welkom in een wereld waar nog heel wat onderdrukt wordt.
IVO DE KOCK
WELCOME TO MARWEN: Robert Zemeckis, USA – 2018 – 116′; met Steve Carrell, Leslie Mann, Diane Kruger, Elza Gonzales; scenario Robert Zemeckis & Caroline Thompson; fotografie C. Kim Miles, muziek Alan Silvestri; montage Jeremiah O’Driscoll; extra’s: documentaires, verwijderde scènes; FILM: *** / EXTRA’S: ***; distributie: Universal.
