Jason Reitmans Tully: De last van moederschap
Jason Reitman balanceerde in Thank you for smoking en Up in the air ietwat gekunsteld tussen ernst en humor maar in de films die hij draait naar een scenario van Diablo Cody krijgt zijn mix van lichtvoetigheid en zwaarmoedigheid iets authentiek. Dat was zo in Juno en Young Adult, en dat is opnieuw het geval in het moederschapsdrama Tully.
Het verhaal van Brook Busey, aka Diablo Cody, leek aanvankelijk vooral een gedroomd verzinsel van de droomfabriek. Een copywriter die als stripper aan de slag gaat en na bij het bijhouden van een blog én het schrijven van een boek over haar ervaringen als sekswerker carrière maakt als Hollywood scenariste met dank aan een script dat ze tijdens haar werkpauzes pende. Toegegeven, dat heeft iets van een sprookjesachtig rags to riches-verhaal. Ook wanneer achteraf blijkt ze geen echte stripper, en al helemaal geen ‘feministische stripper’ zoals ze zelf beweerde, is. Creatief omspringen met de waarheid is in het universum van de illusie immers niet meteen een reden om uitgewezen te worden.
Uiteraard heeft dat alles te maken met het feit dat Diablo Cody’s door Thank You For Smoking regisseur Jason Reitman verfilmde eerste script Juno, een komedie over een zwangere tiener die keuzes moet maken, uitgroeide tot een geheide indie hit. Met dank aan haar talent voor puntige dialogen, authentieke personages en een gepaste mix van lichtvoetigheid en zwaarmoedigheid.
Diablo Cody bleef zichzelf als scenariste. Films zoals Jennifer’s Body (de feministische cultprent van Karyn Kusama), Ricki and the Flash (Jonathan Demme) en door Jason Reitman geregisseerde Up the Air en Young Adult mogen dan onevenwichtig zijn, ze charmeren door hun authenticiteit en afwijken van de mainstream. Vreemd genoeg speelde Cody al haar kwaliteiten kwijt toen ze voor het Russel Brand vehikel Paradise in de regiestoel klom. Weg waren de scherpte, de humor en authenticiteit van haar scenario’s.
Gelukkig is Tully opnieuw een film die wringt, die balanceert tussen humor en ernst maar vooral ook draait rond allesbehalve perfecte, levensechte personages. Het, na Juno en Young Adult, derde vrouwenverhaal dat Cody samen met Jason Reitman vertelt focust op een andere levensfase. Na de tiener en de jongvolwassene komt nu de prille dertiger in beeld. Tully draait rond een net bevallen jonge vrouw die in een existentiële crisis terecht komt.
“Vreemd genoeg weerspiegelt die andere levensfase ook de evolutie die Jason en ikzelf doormaakten,” stelt Cody in Screen Crush, “de toon van de film geeft aan op welk punt we ons bevonden toen we de film maakten. Ik weet niet of het uit mijn onderbewustzijn kwam maar ik heb het gevoel dat er een continuïteit is tussen de films.” Tully was ook persoonlijk, “toen mijn derde kind geboren werd, overviel me een angstgevoel dat leidde tot het idee voor deze film.”
Daar waar een postnatale depressie doorgaans voer is voor ofwel een komedie ofwel een tragedie, koos Cody voor een zwarte komedie met een rauwe en donkere toon. Het opzet was een vaak genegeerd aspect van moederschap (“there’s a side of it that’s dark. It used to be enough to be just a good caretaker and now it’s that you need to be a good caretaker, you also need to be fit, hot, successful, etc. And it’s a lot.”) te belichten.
We zien protagoniste Marlo (Charlize Theron) wanneer ze hoogzwanger door huis sukkelt of op school de klachten omtrent haar moeilijk handelbaar zoontje te verwerken krijgt. Na de bevalling wordt het niet rooskleuriger: de woede-uitbarstingen van haar “out of the box kid”, de rotzooi die zich thuis opstapelt en de moordende routine van huilende baby’s, afkolven, verschonen, kinderen voeden, kleden en naar school brengen eist zijn tol. Marlo gaat mentaal en fysiek onderuit. Ook al omdat haar echtgenoot Drew zich verliest in zijn job en first person shooter-computerspelletjes. Marlo droomt van een zeemeermin (een symbool voor transformatie dat de rode draad door de film wordt) en haar gedachten worden steeds donkerder.
Dat verandert wanneer ze op aanraden van haar opdringerige broer de twintiger Tully in huis neemt, een night nurse die niet enkel ’s nachts de verzorging van de baby overneemt maar met haar energie en aanstekelijk enthousiasme Marlo ook aanzet om weer te beginnen leven. Al loert een nieuwe existentiële crisis om de hoek. Want Marlo leert ook na te denken over zichzelf, haar man, haar relatie en leven. Waardoor een nieuw evenwicht noodzakelijk wordt. Ook al omdat Marlo beseft dat ze mist wat ‘vrije geest’ Tully bezit: spontaniteit, authenticiteit en ongebondenheid.
In dit verhaal van een (biseksuele) vrouw die haar identiteit zoekt en die warmte en empathie vindt bij een vrouwelijke reddende engel lijken mannen ietwat dwaze, zwakke figuren die hun figurantenrol niet kunnen verlaten. Ook al omdat ze weigeren om volwassen te worden. Gedreven door narcisme maar ook door angst om te falen en het onvermogen om de verantwoordelijkheden van volwassenheid te dragen.
Cody komt hier gevaarlijk dicht bij het clichématig ridiculiseren van mannen maar een flinke portie empathie zorgt ervoor dat Tully geen afrekening wordt. Meer nog, de scenariste geeft aan dat ook haar vrouwelijke personages aan arrested development lijden, dat ook zij uit angst voor de hooggespannen verwachtingen volwassenheid voor zich uit schuiven. Met een mix van zelfhaat, zelfspot en zwarte humor. Flirtend met een schijnwerkelijkheid aangereikt door reality tv en een nostalgisch verlangen naar een geïdealiseerd vroeger leven.
Daar waar de meeste films over moederschap (ok, Aronofsky’s Mother! is andere koek) wikken en wegen tussen de lasten en de lusten, geeft Tully aan dat de enige uitweg uit de somberheid en de eenzaamheid ligt in het overstijgen van die tegenstelling.. Het gaat erom tegelijk voor jezelf en voor een ander te zorgen, zowel aan je eigen ontwikkeling als aan die van je kind te denken.
Dat de maatschappij moeders druk oplegt staat buiten kijf in Tully. De bedenkelijke gezichten bij een koffiedrinkende zwangere vrouw spreken boekdelen. Maar Marlo worstelt vooral met zichzelf “If I had a dream that didn’t come true,” klinkt het, “I could at least be pissed off at the world. Instead I’m just pissed off at myself.” Tully doorprikt ook de mythe van het euforisch geluk van moeders door de gevoelens van leegte, tristheid en ontreddering in beeld te brengen.
Naast ouderschap belicht Tully ook de transformatie die gepaard gaat met ouder worden. “Het gaat over de grote en intense transformatie tijdens de middelbare leeftijd,” zegt Cody in The Guardian, “je wordt wakker met een gevoel van ‘ik ben 40, wat is er gebeurd?’, het is een beklemmend en bevreemdend besef van een mijlpaal gekoppeld aan een angst om uitgerangeerd te worden.” Het is de verdienste van Charlize Theron dat ze deze paniekerige wanhoop op een intense, viscerale en menselijke manier tastbaar maakt. Met dank aan een mise-en-scène die op onnadrukkelijke wijze het verhaal en de personages ondersteunt. Het is geen toeval dat het team Reitman-Cody blijft werken.
IVO DE KOCK
TULLY: regie: Jason Reitman; USA, 2018, 95′; met: Charlize Theron, Mackenzie Davis, Ron Livingston; FILM: **** / EXTRA’S: 0; distributie: The Searchers.
