John Krasinki’s A Quiet Place: Oorverdovende stilte en blind geweld

A QUIET PLACE

De verrassingshit van het jaar is een ook bij critici populaire lowbudgetfilm zonder veel effecten en met nog minder woorden. In John Krasinski’s zenuwslopende horrorfilm A Quiet Place tracht een gezin op het postapocalyptische Amerikaanse platteland een doodse stilte te bewaren om uit de dodelijke greep van blinde buitenaardse wezens te blijven.

A QUIET PLACE

In een beklemmende, zenuwslopende proloog sprokkelt een Amerikaans gezin – vader, moeder en twee kinderen – voorraden in een desolaat dorpswinkeltje. Ze communiceren met gebaren, zetten elke stap op de houten vloer heel doordacht, trachten niets te laten vallen of een kreet te laten ontsnappen. Buiten lopen ze blootsvoets op zelf aangelegde zandpaden. ‘Dag 89’ lezen we op een titel en de angst is haast tastbaar.

Er is blijkbaar iets heel gruwelijk gebeurd en het gevaar is nog lang niet geweken. Erger nog, dat gevaar kan razendsnel opduiken. De schijnbare rust kan op elk moment plots verstoord worden door een geweldexplosie. Door een monster dat brutaal en fataal toeslaat. Later vernemen we dat er een wereldwijde ramp heeft plaatsgevonden. Buitenaardse wezens hebben de wereldbevolking gedecimeerd en steden tot verlaten ruïnes herleid. De monsters, die eruitzien als gigantische insecten, zijn blind maar kunnen haarscherp horen en pijlsnel toeslaan.

A QUIET PLACE

De op het gehoor jagende monsters dwingen Lee, Evelyn en hun beide kinderen om muisstil, haast clandestien te leven. De kracht van A Quiet Place is dat Krasinki’s derde film (na Brief Interviews with Hideous Men en The Hollars) de constante angst en het unheimisch gevoel van de protagonisten op de kijker weet over te dragen via briljante fotografie en een intelligent gebruik van geluid. Er wordt amper iets gezegd maar toch proeven we de angst en het ongemak alsof we zelf in deze apocalyptische wereld zaten.

Bizar genoeg treedt Michael Bay, de man de luidruchtige explosies en de hyperkinetische actie, als producent op voor een film die werkt met een minimum aan effecten en geweld. Componist Marco Beltrami draait sporadisch de volumeknop is te veel open maar grotendeels werkt de film met stiltes, fantasie en gelaatsexpressies. Resultaat is een subtiel kijk- en luisterspel dat alle zintuigen en emoties van zowel de personages als de toeschouwers prikkelt. Daarbij wordt de camera haast een personage en speelt het sound design een hoofdrol. Het alledaagse wordt daarbij uitvergroot waardoor ‘de horror’ heel dichtbij komt.

A QUIET PLACE

In A Quiet Place ligt het gezin onder vuur. Alle gezinsleden staan onder druk. Kinderen lopen gevaar, schuldgevoelens verscheuren de familiale banden, de communicatie is verstoord, gevoelens worden niet uitgedrukt en de zwangere moeder staat voor een (omwille van het geluid) problematische bevalling. Kinderen hebben het gevoel dat ze falen of niet geliefd zijn en ouders vrezen ook te kort te schieten. Want, zoals de moeder het formuleert, “Wie zijn we als we onze kinderen niet kunnen beschermen?”

In de betere horrorfilms van de jaren zeventig (die van Romero, Cohen, Craven, Carpenter en Hooper) schuilde het monster in het gezin en John Krasinski serveert ons een variant daarop. Het gezin is ’the horror’, juist omdat de angst en het verantwoordelijkheidsgevoel die komen kijken bij het opvoeden van kinderen in een almaar gevaarlijkere (want minder controleerbare) wereld er voor zorgen dat onze verbeelding op hol slaat.

A QUIET PLACE

Angst leidt tot paranoia die dan weer leidt tot nog grotere angst en steeds concreter aanvoelende monsters. Terreur is voor een stuk een eigen creatie en in die zin is het ‘buitenaardse monster’ van A Quiet Place, de bloeddorstige blinde gruwel die gelijk waar en wanneer kan toeslaan, eigenlijk een menselijke ‘state of mind‘ die de absurditeit van het bestaan weerpiegelt.

De mens blijkt overigens totaal ongeschikt om met ongewone gevaren om te gaan. Lee is een survival specialist maar het is enkel een neveneffect van het hoorapparaat dat hij maakte voor zijn dove dochter Regan (om haar te helpen geen onbedoelde, onverhoedse geluiden te maken) dat het gezin een wapen bezorgt in hun tot dan toe ongelijke strijd. De man blijkt sowieso niet de aangewezen held om het gezin te beschermen tegen barbaars geweld.

A QUIET PLACE

A Quiet Place introduceert klassieke western en horrorthema’s (beschaving versus barbarij, huis versus thuis) maar ook actuele thema’s (gender, identiteit) in een krachtige en intelligente genre-oefening. Eentje die onze zintuigen prikkelt en er vooral ook voor zorgt dat je met ingehouden adem kijkt naar bewegingen en grimassen, naar fragiele mensen in een wereld die heel plots in een hel kan veranderen. In stilte schuilt een storm.

IVO DE KOCK

A QUIET PLACE: John Krasinski, USA 2018, 90′; met Emily Blunt, John Krasinski, Millicent Simmonds, Nao Jupe; extra’s: documentaires ; FILM: **** / EXTRA’S: ***; dis. Paramount.

A QUIET PLACE