Mahamat-Saleh Harouns Une Saison en France: Tien maanden om een nieuwe toekomst te vinden.
UNE SAISON EN FRANCE
Met zijn eerste in Frankrijk gedraaide film borstelt de Tsjaadse regisseur Mahamat-Saleh Haroun (Un homme qui crie) een sober, melancholisch en authentiek portret van een immigrant op zoek naar een nieuwe toekomst. Maar Europa is in Une Saison en France een toren van Babel, een wereld waar iedereen naast elkaar praat en niemand elkaar begrijpt.
UNE SAISON EN FRANCE
Leven als God in Frankrijk. De titel Une Saison en France knipoogt naar films die een zonnig avontuur schetsen in la douce France om meteen een minder idyllische realiteit te schetsen. Want de in Frankrijk levende Tsjaadse cineast Mahamet-Saleh Haroun (Daratt, Un homme qui crie, Grisgris) volgt de beproevingen van de Afrikaanse vluchteling Abbas en zijn twee kinderen in een grijs, winters Parijs. Tien maanden krijgen ze in hun nieuwe wereld. Maar een nieuw leven wordt hen niet zomaar in de schoot geworpen.
Het is het voor het eerst dat Mahamet-Saleh Haroun een verhaal vertelt dat niet in de Frans-Afrikaanse oud koloniën speelt maar in het ’thuisland’ van de kolonisator en alhoewel de blik scherp is blijft de toon mild. De woede die recent van Spike Lee’s BlacKkKlansman en Michael Moore’s Fahrenheit 11/9 krachtige aanklachten maakten ontbreekt in Une Saison en France. Pijn? Ja. Verwondering? Zeker. Verontwaardiging? Voorzichtig. Dat levert melancholie op en tragiek maar geen woede.
UNE SAISON EN FRANCE
Une Saison en France is geen polemische film of een j’accuse maar dat belet niet dat Frankrijk, en bij uitbreiding Europa, radicaal kritisch gefileerd wordt. Doordat Mahamet-Saleh Haroun niet focust op de cijfers of de morele en sociopolitieke discussies maar inzoomt op menselijke levens maakt hij de problematiek concreet en menselijk. En bijzonder schrijnend. Wraakroepend. Zeker omdat het gaat om heel gewone mensen die in niets verschillen van hun medeburgers met papieren.
Abbas (een intense en charismatische Eriq Ebouaney) is een uit Centraal Afrika gevluchte professor Frans die zijn echtgenote verloor tijdens de vlucht naar Europa en samen met zijn twee kinderen intrekt bij zijn Franse vriendin Carole (een passie en energie uitstralende Sandrine Bonnaire) wanneer hij zijn huur niet langer kan betalen.
UNE SAISON EN FRANCE
Zijn kinderen lopen school, hebben zich perfect aangepast aan hun nieuwe leven en alhoewel Abbas via zwartwerk (zonder papieren is hij kansloos voor een job die overeenstemt met zijn diploma’s) geld verdient blijft hun bestaan fragiel. Niet enkel kan hij elk moment zijn job verliezen (wat ook gebeurt wanneer hij even flipt uit frustratie) maar zijn aanvraag voor een verblijfsvergunning wordt keer op keer afgewezen zodat uitzetting dreigt. Het is een onmogelijke situatie die een vriend tot een wanhoopsdaad drijft maar Abbas tracht zich overeind te houden.
De bureaucratische mallemolen waar migranten in belanden blijft niet onvermeld (zonder dat het een hel wordt zoals in I, Daniel Blake van Ken Loach) en ook racisme blijkt een pijnlijke realiteit (een dakloos migrant ziet zijn schamel verblijf in de fik gestoken terwijl de muren beklad zijn met racistische slogans) maar zonder dat het sterk in de verf wordt gezet. Juist doordat het allemaal heel gewoon en alledaags oogt, blijft het evenwel nazinderen.
UNE SAISON EN FRANCE
Het zijn ook de heel gewone momenten in het leven van Abbas en zijn kinderen die sterk en aangrijpend zijn. Zoals het verjaardagsfeestje van Carole waar geschenken, dans en veel warmte voor vreugde en plezier zorgen. Heftig contrasterend (maar aangekondigd door het koele Parijs dat de achtergrond vormde van de feesttafel) met de angst en paniek wanneer de politie aanklopt en Carole intimideert. Daarnaast zijn er de vele gebaren, gestes en acties die ontroeren: de geliefden die elkaars handen vasthouden, een papaja opensnijden, een fles wijn ontkurken, elkaar aanraken. Tederheid in een donkere wereld.
Het verhaal van een gezin dat zich vormt en door het lot weer vernietigd wordt eindigt als een tragische zoektocht naar een geliefde. Een heel universeel en herkenbaar verhaal maar vooral toch ook het verhaal van een migrant die worstelt met verlies en hoopt op een toekomst. Twee verhalen eigenlijk, een liefdesverhaal en een migratietocht, die inhaken op elkaar en Europa portretteren als een toren van Babel. Want er wordt veel gepraat maar weinig geluisterd waardoor niemand elkaar begrijpt. Het gevolg is chaos, angst en vertwijfeling maar vooral ook een wereld waar vluchtelingen niet als mensen worden behandeld.
UNE SAISON EN FRANCE
Alhoewel Une Saison en France aangrijpend is, blijft de mokerslag uit. Dat heeft veel te maken met het feit dat Mahamet-Saleh Haroun aarzelt tussen hoop en vertwijfeling, kiest voor een ietwat té ideale protagonist (prima vader, partner en werkkracht en emotioneel ultra-stabiel) en het niet tot een dramatische confrontatie laat komen (Abbas gaat niet in beroep tegen de overheidsbeslissing en lijkt te berusten in zijn lot). Maar deze film maakt wel overduidelijk dat er achter vluchtelingencijfers mensen schuilgaan. Mensen met emoties, dromen, hoop en verlangens. Die lezen we af van hun gezichten. Als we ze willen zien natuurlijk. Deze mensen en hun gevoelens.
IVO DE KOCK
UNE SAISON EN FRANCE: Mahamat-Saleh Haroun, F 2017, 97′; met Eriq Ebouaney, Sandrine Bonnaire, Aalyana Lys, Bibi Tanga, Ibrahim Brama Darboe; FILM: *** / EXTRA’S: 0; dis. Imagine.
UNE SAISON EN FRANCE