Yorgos Lanthimos The Killing of a Sacred Deer: Verontrustende psychologische thriller

mei 28, 2018   //   by Ivo De Kock   //   actueel, Algemeen, dvd, film, genre, regisseur, thriller  //  No Comments

THE KILLING OF A SACRED DEER

Ofwel hou je van de koele, lichtjes surrealistische en sardonische cerebrale stijl van Yorgos Lanthimos ofwel heb je er een bloedhekel aan. Een tussenweg is er niet. Al helemaal niet bij de nieuwste horrortragedie van de Griekse beeldenstormer, het meedogenloos wreedaardig zijn personages filerende The Killing of a Sacred Deer.

THE KILLING OF A SACRED DEER

Met in arthouse kringen fel bejubelde lichtjes tragische en fel absurde surrealistische drama’s zoals Dogtooth (2009), Alps (2011) en The Lobster (2015) werd de Atheense filmmaker Yorgos Lanthimos een van de uithangborden van de Greek Weird Wave, de met beperkte middelen gedraaide eigenzinnige cinema van een jonge generatie filmmakers.

Ik hou niet zo van labels en maak graag films die niet zo gemakkelijk te typeren zijn,” vertrouwde Lanthimos ons n.a.v. The Lobster toe, “ik spiegel me niet aan specifieke regisseurs en films maar tracht op een zo origineel mogelijke wijze eigen films te maken waarin elementen van mijn inspiratiebronnen geïntegreerd zijn. Ik ben geïnspireerd door cinema in het algemeen en door filmtaal.”

THE KILLING OF A SACRED DEER

Zijn eigenzinnige, persoonlijke films willen geen antwoorden geven maar vragen stellen omdat “mensen zo dingen over zichzelf leren. Wanneer ze nood hebben aan een eenduidig antwoord op de vragen die de film stelt ontdekken ze iets over hun eigen verlangens, gevoelens en ideeën. Over of ze alleen willen leven of niet, over hoe ze de druk van de samenleving ervaren, over wat liefde voor hen betekent,….”

Met The Killing of a Sacred Deer keert de eigenzinnige auteur thematisch terug naar zijn Griekse roots en het verre verleden toen in de vijfde eeuw voor Christus de tragediedichter Euripides een familie onderdompelde en een schuld- en wraakverhaal. De hedendaagse wreker van Lanthimos is een mysterieuze vijftienjarige jongen, Martin (Barry Keoghan), die de rijke maar emotiearme hartchirurg Steven Murphy (Colin Farell) in een psychologische wurggreep houdt.

THE KILLING OF A SACRED DEER

Martin confronteert Steven met een verdrongen verleden, hij wrijft hem de dood van zijn vader (die een operatie niet overleefde) aan. Langzaam maar verbeten sleept hij Steven in een chique voorstad wonende ‘brave’ en ‘perfecte’ oer-Amerikaans familie (een gezin met naast een macho vader een ijzige moeder, Nicole Kidman, en emotioneel verwarde tienerkinderen) mee in een verwoestende nachtmerrie.

De aanvankelijk schijnbare rust en normaliteit sluit in deze huiveringwekkende noir thriller snel om in beklemmende dreiging, extreme gruwel (Martin vertaalt gerechtigheid en boetedoening in huiveringwekkend horror) en sardonisch sadisme. De afstandelijke, klinische regie van Lanthimos – met klinische steadycam beelden van ziekenhuisgangen en huiskamers, expressieloze acteurs en gortdroge dialogen – contrasteert met de uitvergrote huiselijke horror en resulteert in een barokke, absurde tragedie. Spannend, grappig én gruwelijk.

THE KILLING OF A SACRED DEER

Dat ratio en emotie, de wereld van het hoofd en die van het hart, lijnrecht tegenover elkaar staan is duidelijk van de eerste confronterende beelden van The Killing of a Sacred Deer. Begeleid door Franz Schuberts ‘Stabat Mater’ krijgen we een close-up beeld van een kloppend glibberig orgaan tijdens een operatie. Een hart, en meteen zitten we in het universum van de chirurg, een modern hospitaal dat met zijn strakke lijnen en kille sfeer (een groothoeklens creëert verontrustende vreemdheid) meteen vloekt met de ‘warmte’ van het hart. Net zoals de wetenschappelijke precisie die in theorie verbonden is met operaties in de praktijk knoeiwerk wordt wanneer de dokter een mens blijkt die enkele glazen te veel op heeft. Wat grote gevolgen heeft voor zijn “beautiful hands”; voor wat er op zijn operatietafel gebeurt en wat er in het leven van naasten (van patiënt én chirurg) plaats vindt.

De werelden van het hoofd en het hart botsen en lopen door elkaar, net als die van het tastbare en het buitenzintuiglijke, het reële en het bovennatuurlijk. De kliniek en het spookkasteel waarin het gezin Murphy opgesloten zit (trouw aan de wet van hun naam loopt alles wat fout kan lopen ook effectief fout) ogen futuristisch en claustrofobisch maar vooral verontrustend. De leegte rond de personages suggereert dat er heel wat verborgen zit onder de oppervlakte. Gevoelens van frustratie, woede en wraak. De schijnbare normaliteit verbergt amper de horror. The Killing of a Sacred Deer is cerebrale horror cinema die het geheimzinnige (‘uncanny‘) en akelige (‘unheimlich‘) tastbaar maakt.

THE KILLING OF A SACRED DEER

Maar het blijft even onverklaarbaar als oncontroleerbaar. De wraak van Martin is haast metaforisch: van de ene op de andere moment geraken de kinderen van Steven en Anna verlamd. Met zijn wetenschappelijke onderzoeksmethode kan Steven geen verklaring vinden voor hun ziekte. Alle parameters wijzen erop dat ze perfect gezond zijn. En toch zijn ze aan het (af)sterven.

Anna wijst haar man op zijn narcistisch egoïsme en de ontoereikendheid van zijn rationele benadering: “So what if your hands are beautiful? They’re lifeless. Sometimes, Steven, you’re just an incompetent man who goes on and on, saying stupid things like, “Let’s do a scan.”Let’s do an ultrasound, let’s wear brown socks.”Let’s make mashed potatoes, let’s go to the beach house.”

THE KILLING OF A SECRET DEER

De voordracht van hun dochter, over Iphigenia, legt de link tussen de moderne wereld en de mythologische verhalen uit de oudheid, tussen wraak en offerschap. Om de wraakzucht van godin van de jacht Artemis te bevredigen offerde koning Agamemnon zijn dochter Iphigenia, die de dood van een heilige hinde (de ‘secret deer‘ van de filmtitel) op haar geweten had. De vraag is tot welke keuzes het hart – naast weefsel en bloed ook figuurlijk een brok emoties – de hedendaagse koning/chirurg drijft.

THE KILLING OF A SACRED DEER

Dat offer, en zowel de wreedaardigheid waarmee de filmmaker zijn personages offert op het altaar van het absurde als de nadrukkelijkheid van zijn boodschap (de wereld is een hel) zal Lanthimos-haters ongetwijfeld ergeren. Maar fans zien meer poëzie, humor en spitsvondigheid. Krachtige, wonderlijke en verontrustende cinema. En een unieke psychologische thriller die blijft intrigeren en vragen oproepen. “Ik hoop dat kijkers zich wel oncomfortabel voelen maar toch gaan nadenken over de betekenis van de dingen,” zegt Lanthimos, “hopelijk blijven ze uiteindelijk achter met de sterke drang er te blijven aan denken.” Missie geslaagd lijkt ons. The Killing of a Sacred Deer laat je niet los.

IVO DE KOCK

THE KILLING OF A SACRED DEER: Yorgos Lanthimos, UK-Irl 2017, 109′; met Colin Farrell, Nicole Kidman, Barry Keoghan, Railey Cassidy Alicia Silverstone; FILM: **** / EXTRA’S: ***; dis. Filmfreak.

THE KILLING OF A SACRED DEER

Leave a comment