Silvio Soldini’s Il Colore Nascosto delle Cose: Botsende werelden en stormachtige passies
IL COLORE NASCOSTO DELLE COSE
Met liefde en blindheid als thema’s had Il Colore Nascosto delle Cose een oerernstig drama kunnen worden of een zeemzoete sentimentele tragedie. In de handen van de Italiaanse cineast Silvio Soldini is het echter een wonderlijke romantische komedie geworden over hoe twee verschillende mensen de kloof tussen twee andere werelden overbruggen.
IL COLORE NASCOSTO DELLE COSE
“Wat mij boeit zijn dingen die ons doen veranderen,” vertelde de Milanese cineast ons tijdens Film Fest Gent, “eigenlijk opent mijn mannelijke protagonist zijn ogen door een blinde vrouw tegen te komen.” Zijn Il Colore Nascosto delle Cose is een existentiële romantische komedie die ondanks een oproep tot openheid en empathie een luchtige toon weet te bewaren. Ook al leidt de ontmoeting van een blinde vrouw tot een identiteitscrisis bij een voordien schijnbaar zorgeloze en van zelfvertrouwen bulkende macho.
De mannelijke protagonist Teo is een succesvolle reclameman met bindingsangst die uit evenwicht geraakt wanneer hij de blinde, en pas gescheiden, osteopate Emma ontmoet tijdens een bedrijfsevenement. Emma gidst immers als hobby ziende mensen in een donkere ruimte om hen de ervaring van blindheid te leren kennen. Teo is meteen geïntrigeerd. Een oppervlakkige flirt wordt een heftige romance. Daarbij ontdekt Teo echte, en dus complexe en verwarrende, emoties bij zichzelf. Resultaat is een gewetensonderzoek en een identiteitscrisis die hem via het verleden leiden naar loutering en een hoopvolle toekomst.
IL COLORE NASCOSTO DELLE COSE
Silvio Soldini (Pane e Tulipani, Giorni e Nuvole, Cosa voglio di più) maakte samen met Giorgio Garini in 2013 de documentaire Per altri occhi die aan de basis ligt van Il Colore Nascosto delle Cose. Een blinde fysiotherapeut deed Soldini “een wereld ontdekken die vreemd voor mij was en waarover ik in stereotypen dacht. Mijn idee van wat een blinde is en doet bleek immers niet overeen te stemmen met de realiteit. Dat prikkelde me om andere blinden te leren kennen en uiteindelijk draaide ik een documentaire over tien blinden. Elk van hen had een heel eigen verhaal. Ik volgde hen tijdens hun dagelijks leven, bij hun werk, tijdens sport- en vrijetijdsactiviteiten.”
Deze portretten leidden tot een nieuwe opdracht, het portret van Felice Tagliaferri, een blinde beeldhouwer die in Bologna leeft en werkt in Un albero indiano (2014). “Na deze 40-minuten durende documentaire had ik het gevoel dat ik met de verworven kennis een interessante fictiefilm zou kunnen maken over dit onderwerp,” zegt Soldini, “de meeste films over blinden zijn overdreven dramatisch en voeren blinden op die de last van heel de wereld lijken te dragen. Of ze zijn kwaad op de wereld omdat ze blind zijn. En af en toe ontwikkelen ze superkrachten waardoor ze kilometers ver geluiden kunnen waarnemen.”
IL COLORE NASCOSTO DELLE COSE
Met de hulp van zijn blinde vrienden schreef Soldini het scenario van een minder stereotiepe film over blind zijn. Il Colore Nascosto delle Cose draait om twee werelden die elkaar ontmoeten, het universum van de reclameman en dat van de osteopate, en illustreert hoezeer iedereen zich in de eigen wereld opsluit. Opzet was “personages te tonen die op het eerste gezicht heel ver van elkaar staan. De ene is blind en de andere werkt met beelden, met de schijn van dingen. Zij leeft aan een trager ritme en neemt meer tijd om dingen te smaken en aan te voelen. Ze gaat naar de essentie van de dingen, terwijl hij in een hectische en snelle wereld leeft en in oppervlakkigheid blijft steken.”
Aanvankelijk is Teo arrogant en zelfzeker maar zijn zelfvertrouwen brokkelt af en uiteindelijk blijkt hij fragiel én gekwetst. Emma heeft snel door dat achter zijn stoere macho-masker een heel ander mens schuilgaat. “Dramatisch vind ik het heel interessant om personages op een bepaald punt te laten beginnen om ze naar een heel ander punt te laten evolueren,” aldus Soldini, “Teo kent de grootse evolutie, Emma verandert veel minder. We pikken haar immers op in het verhaal wanneer ze al een zeker evenwicht in haar leven heeft bereikt. Bovendien bevindt ze zich op een speciaal moment: ze heeft net een huwelijk beëindigd en het besluit genomen om ondanks haar blindheid alleen te gaan leven. Ook al speelt er angst bij het begin van een nieuw hoofdstuk. Dat is zo voor elke vrouw maar een blinde vrouw beleeft dat veel intenser.”
IL COLORE NASCOSTO DELLE COSE
Soldini onderstreept dat Teo het moeilijk heeft met Emma omdat hij zijn vertrouwde non-verbale communicatie niet kan gebruiken: “Hij wordt ook voor het eerst geconfronteerd met een persoon die echt naar hem luistert en niet met iemand die enkel zichzelf ziet en hoort wat ie wil horen. Kunnen zien vergemakkelijkt dingen maar zorgt er ook voor dat we sneller gaan oordelen. Wanneer we iemand voor het eerst ontmoeten beginnen we hem of haar meteen te scannen. We oordelen op het zicht. Wie niet kan zien moet dieper gaan om iemand te leren kennen en oordeelt dan ook minder snel en oppervlakkig.”
Heel opmerkelijk is dat bij Il Colore Nascosto delle Cose Soldini’s mise-en-scène in dienst staat van het verhaal. “Voor dit soort film verkies ik een meer verborgen auteur,” benadrukt de regisseur, “ik gebruik een specifieke filmtaal maar vooral om de levens van de personages te beschrijven. Er zijn natuurlijk wel momenten waarop je de hand van de regisseur ziet. Zoals in de supermarktscène waar Teo met Emma aan het winkelen en flirten is wanneer zijn vriendin opduikt.”
IL COLORE NASCOSTO DELLE COSE
Maar ook Soldini’s keuze om grotendeels te werken met het 4:3 beeldformaat en sporadisch over te schakelen naar het normale 16/1 formaat is functioneel. Het beeldkader maakt duidelijk of we in de wereld van Teo zitten of in die van Emma. Soldini: “Vanuit zijn standpunt krijg je het meer traditionele formaat en opnamen gemaakt met een anamorfische lens waardoor de ruimte breder wordt terwijl we voor haar beroep deden op een lens die alles meer samendrukte en de ruimte meer beperkte. Wanneer we zijn wereld tonen willen we die laten zien zoals we die zelf allemaal zien. Vanuit haar standpunt krijgen we dan een wereld te zien die we minder gewoon zijn. Het beeld is dan vager, meer uit focus. Door het meer claustrofobische beeldformaat kruipen we dichter bij haar, worden we ondergedompeld in haar wereld.”
Bovendien leek het cineast “gepast om bij een film over blindheid en blinden ook reflectie over kijken in de filmstijl te verwerken. Gelukkig is het nu ook vlot mogelijk om het beeldformaat aan te passen binnen een film. Daardoor kunnen we de emoties van de personages volgen, hen en de kijker op een visuele manier meer of minder ademruimte geven.”
IL COLORE NASCOSTO DELLE COSE
Il Colore Nascosto delle Cose is een erg actuele film. “Teo en zijn universum zijn representatief voor de hedendaagse samenleving,” zegt Soldini, “door via haar een heel nieuwe wereld te ontdekken begint hij in te zien dat het ook anders kan. Dat het ook anders moet en dat brengt heel wat bij hem teweeg. Wat mij boeit zijn dingen die ons doen veranderen. Eigenlijk opent de mannelijke protagonist uiteindelijk zijn ogen door een blinde vrouw tegen te komen.”
De boodschap is dat we allemaal in onze eigen, gesloten wereld leven en dat het ontdekken van een andere wereld en visie, ons op weg naar verandering kan zetten. “In de conservatieve, conformistische hedendaagse samenleving stuiten openheid en empathie op heel wat tegenkanting,” weet Soldini, “er is immers eerder een tendens naar afsluiten, vijandigheid, naar het oprichten van muren en het verstevigen van grenzen dan naar het organiseren en promoten van een ontmoeting met de ander.” Op dat vlak wil Il Colore Nascosto delle Cose ook onze ogen openen.
IVO DE KOCK
IL COLORE NASCOSTO DELLE COSE: Silvio Soldini, I 2017, 115′; met Valeria Golino, Adriano Giannini, Arianna Scommegna, Anna Ferzetti, Andrea Pennacchi; extra’s: trailer; FILM: **** / EXTRA’S: 0; dis. Cherry Pickers.
SILVIO SOLDINI