Frank Capra’s Columbia klassiekers: It happened one night & Mr. Smith goes to Washington
IT HAPPENED ONE NIGHT
De opgang van Columbia, begin jaren dertig een kleine studio, was het werk van twee verwante zielen: de verlichte despoot Harry Cohn en de (eerste) zelfverklaarde auteur Frank Capra. Studiobaas Cohn gaf zijn favoriete regisseur, en aanvankelijk enige ster, creatieve ruimte en Capra bedankte door voor commercieel succes (Platinum Blonde), respect (Mr. Deeds goes to town) en waardering (Mr. Smith goes to Washington) te zorgen. Toen Frank Capra uiteindelijk de studio verliet, had Columbia macht en sérieux verworven.
MR SMITH GOES TO WASHINGTON
Dat Frank Capra graag moralisme en idealisme in zijn filmverhalen injecteert, blijkt uit de drie films die nu ook op DVD werden uitgebracht: It happened one night, Lost Horizon en Mr. Smith goes to Washington. Telkens bewegen sterke persoonlijkheden zich in een chaotische wereld. Waarden zoals vrijheid, vertrouwen en trots zorgen ervoor dat ongezonde situaties uitgeziekt worden. Het traject van een individu en zijn omgeving verloopt parallel: van uitzichtloosheid (de dreiging van het zielloze burgerleventje in It happened one night, de verlammende almacht van de politieke kaste in Mr. Smith goes to Washington) naar een optimistisch beeld van vertrouwen in het leven (de triomf van de liefde in It happened one night, de zege van de principiële man in Mr. Smith goes to Washington).
In bewogen tijden (economische problemen, dreiging van oorlog) zorgde de helende fictie van Capra voor emoties en optimisme. Waarbij telkens het woord evenwicht teweegbracht: de taalvaardige journalist schudt de wereldvreemde vrouw wakker in It happened one night, de speech van congreslid Smith doet de corrupte politicus breken in Mr. Smith goes to Washington.
MR SMITH GOES TO WASHINGTON
It happened one night is een romantische screwball komedie met een onwaarschijnlijk centraal duo: een zelfzekere, nonconformistische journalist en een verwende, verveelde rijkeluisdocher. Hij zoekt een verhaal, zij vrijheid. In een tocht door een alledaags Amerika vinden ze zichzelf en uiteindelijk ook elkaar. Capra vertelt hier een moreel verhaal waarin het komische zowel symbolisch als functioneel is. Zo is de ‘walls of Jericho’ scène (waarbij een deken voor de scheiding der seksen zorgt wanneer het duo samen de nacht moet doorbrengen) ingeschreven in het geheel (de ontwikkeling van de personages en de evolutie van het verhaal) maar tegelijk ook een staaltje van dubbele bodem cinema (hier de seksuele onderstroom die aan de oppervlakte dreigt te komen). Overbodige scènes en sentimentaliteit zijn geweerd, romantiek en humor houden elkaar perfect in evenwicht.
IT HAPPENED ONE NIGHT
Op de DVD vinden we naast een trailer (een warrige aaneenschakeling van filmfragmenten) ook een radiohoorspelversie van It happened one night. Cecil B. DeMille leidt in en een verteller vult de gaten tussen de filmdialogen. Tot 4 keer toe komt de sponsor aan het woord (zeepfabrikant Lux) terwijl ook promotie gemaakt wordt voor de bus als transportmiddel én voor het beroep van buschauffeur (romantiek is daarbij het hoofdargument). Leuk als curiosum, maar echt boeiend wordt het pas in de korte documentaire Frank Capra Junior Remembers.
IT HAPPENED ONE NIGHT
De zoon van de in 1991 overleden regisseur vertelt er hoe het filmproject tot stand kwam. Vader Capra had in een wachtzaal het Cosmopolitan-artikel ‘Night Bus’ gelezen. Hij zag er iets in en paste het samen met scenarist Robert Riskin aan. Maar aangezien al enkele ‘bus’films geflopt waren, reageerde Columbia koeltjes. Harry Cohn wou Capra wel groen licht geven, maar enkel wanneer de regisseur de kosten zou drukken door de film op 4 weken te maken. Capra vereenvoudigde de film (er zijn haast geen sets) waardoor ýIt happened one night produceerbaar werd binnen de aangewezen grenzen. Er bleef echter één probleem: van de acteurs en actrices in Columbia-dienst waren er geen in staat of bereid een hoofdrol te vertolken.
IT HAPPENED ONE NIGHT
Gelukkig had Clark Gable het verkorven bij Louis B. Mayer, die hem als straf uitleende aan Columbia. En Harry Cohn bleek, tot verbazing van de actrice, bereid het dubbele salaris te betalen dat Claudette Colbert vroeg. Volgens Capra Jr. bleek Colbert niet de meest aangename actrice om mee te werken. Zij kloeg dagelijks (terwijl Capra en Gable constant plezier maakten) en zei achteraf tegen vrienden dat ze net de slechtste film uit haar carrière gemaakt had. Maar die film sloeg aan bij het publiek en won uiteindelijk ook 5 oscars. Het ging om de belangr ~ijkste oscars (beste film, regisseur, scenario, hoofdacteur, hoofdactrice) en tijdens de uitreiking vulde het publiek het ‘It’ van de presentator aan met ‘happened last night’.
IT HAPPENED ONE NIGHT
Opnieuw had Claudette Colbert zich van haar nukkigste kant getoond. Ze wou eerst niet gaan en bij het afhalen van haar beeldje wou ze aanvankelijk ook meteen weglopen. Maar Colbert bedacht zich en bedankte de regisseur: “I owe this to Frank Capra“. Tot tevredenheid van vader en zoon Capra: “He knew that she knew” (wat ze aan de filmmaker te danken had). Volgens Capra Jr. weten acteurs al te vaak niet wat voor film er gemaakt wordt, wat er in het hoofd van de regisseur omgaat. Deze ervaring met Claudette Colbert en It happened one night lag aan de basis van het ‘one man, one film‘ principe dat Frank Capra in de praktijk zou brengen. Het bevestigde de noodzaak om de regisseur verantwoordelijk te maken voor het succes of voor het falen van de film. En dus ook voor de creatie. Capra Jr. stelt dat in de ogen van zijn vader filmmaken een proces van samenwerking was, maar dat daarbij slechts één de persoon de eindverantwoordelijkheid droeg: de regisseur.
MR SMITH GOES TO WASHINGTON
Er is ook een duidelijke link tussen de eenvoudige basisideeën die Frank Capra in zijn films uitdroeg, de vrijheid én belangrijkheid van elk individu, en zijn streven naar volledige creatieve controle. Capra beroemde er zich op de eerste regisseur te zijn geweest die de plaats van de producent ‘boven de filmtitel’ ingenomen had. Onder meer met zijn beste (Frank Capra’s Mr. Smith goes to Washington) en zijn meest bekende (Frank Capra’s It’s a Wonderful Life) films. De politieke fabel Mr. Smith goes to Washington is het verhaal van een gewone man die het opneemt tegen het (politieke) establishment. Jefferson Smith is de kinderlijke onschuld zelve, iemand die vecht voor een edele maar verloren zaak. Zijn marathonspeech die de radertjes van de politieke machine ontwricht, vloeit voort uit de pioniersgeest en ondernemingszin van de markante voorvaders die enkel nog in monumenten herinnerd werden.
MR SMITH GOES TO WASHINGTON
De DVD biedt hier, naast een gerestaureerde copie, iets meer extra’s. Vooreerst een trailer die rond de figuur van Frank Capra draait (“Frank Capra schrijft weer filmgeschiedenis”) en illustreert dat de regisseur niet enkel een stevige positie had verworven, maar ook uiterst populair bij het publiek was (er zijn haast meer beelden van de regisseur dan van zijn film). Verder is er een korte documentaire met herinneringen van Frank Capra Jr. en een volledige audiocommentaar van diezelfde Capra Jr. Hier worden heel wat interessante onderwerpen aangesneden. Volgens Capra Jr. was de motivatie van zijn vader om Mr. Smith goes to Washington te maken persoonlijk en politiek.
Persoonlijk omdat hij de dood van een zoontje wou verwerken. Politiek omdat hij met het oog op de dreigende oorlog er wou op wijzen dat verworvenheden snel verloren kunnen gaan. Uiteraard speelde ook het toeval een rol: Harry Cohn wees een Chopin-film af als te duur en de medewerkers van Capra kwamen aanzetten met een obscuur boek (The Gentleman from Montana) waar de regisseur wel brood in zag. Capra Jr. wijst er terecht op dat casting voor zijn vader steeds uiterst belangrijk was. Capra had zelfs voor de kleinste rollen veel aandacht omdat hij acteurs zag als middelen om een verhaal te vertellen (Harry Carey kon als voorzitter van de senaat met weinig tekst heel wat indruk maken). Daarom selecteerde hij nauwgezet (op gevoel) en gaf hij acteurs het nodige vertrouwen. Zo dacht hij meteen aan James Stewart voor de titelrol en hielp hij Jean Arthur om haar acteerprestaties te verbeteren (bij close-ups liet hij het geluid van het master shot lopen zodat Arthur op de andere acteurs – en niet op iemand die het script las – kon reageren).
MR SMITH GOES TO WASHINGTON
Frank Capra sprong ook zorgvuldig om met het bouwen van de sets (het verhaal blijft duidelijk fictie maar het kader is realistisch) en het in beeld brengen van de monumenten van Washington (clandestien gefilmd op onbewaakte ogenblikken). Grappig om weten is hoe Frank Capra de besparingsmaatregelen van Harry Cohn omzeilde. Zo mocht van Cohn enkel één take geprint worden. Geen probleem voor Capra die na een take de camera liet doorlopen en zijn acteurs liet hernemen. Het leverde, zo moest Capra vaststellen, ook betere acteerprestaties op. Iedereen gelukkig dus. Capra Jr. wijst ook met enige voldoening op de vertrouwensrelatie die zijn vader met de acteurs had (Stewart slikte zelfs medicijnen om zijn stem schor te doen klinken) en op de waardering die Capra kreeg van zijn medewerkers (cameraman Joseph Walker wou eerst niet meer met ‘die moeilijke man’ werken, maar bedacht zich bij het zien van het eindresultaat).
MR SMITH GOES TO WASHINGTON
Dat journalisten en politici minder enthousiast waren over Mr. Smith goes to Washington, vindt hij getuigen van kortzichtigheid. Gelukkig zei Harry Cohn “to hell with them” en kwam het publiek massaal kijken. Dat scenarist Sidney Buchman o.m. omwille van deze film beschuldigd werd van communisme, kan er bij Capra Jr. helemaal niet in. Hij wijst er fijntjes op dat de Fransen storm liepen voor Mr. Smith goes to Washington, kort voor de nazis Amerikaanse films verboden. De persoonlijkheid van vader Capra blijkt uit een anekdote over zijn rol als voorzitter van de director’s guild. Net voor hij zelf aan Mr. Smith zou beginnen dreigde Capra met staking en het boycotten van de Oscars om rechten af te dwingen voor de regisseurs. De studio’s gaven toe en hun onderhandelaar vroeg achteraf aan Capra of hij het dreigement ook zou uitgevoerd hebben. Het speelt geen rol of we het gedaan zouden hebben, alleen dat jij het geloofde telde was diens antwoord. Frank Capra was een geboren cineast. Een overtuigende verteller van verhalen.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in Film & Televisie)
IT HAPPENED ONE NIGHT: reg. Frank Capra. pro. Harry Cohn. sce. Robert Riskin naar ‘Night Bus’ van Samuel Hopkins Adams. fot. Joseph Walker. mon. Gene Havlick. muz. Louis Silvers. act. Clark Gable (Peter Warne), Claudette Colbert (Ellie Andrews), Walter Connolly (Alexander Andrews), Roscoe Karns (Oscar Shapeley), Jameson Thomas (King Westley), e.a. U.S.A., 1934, 105 min., z/w. dis. Columbia.
MR. SMITH GOES TO WASHINGTON: reg. & pro. Frank Capra. sce. Sidney Buchman naar ‘The Gentleman from Montana’ van Lewis R. Foster. fot. Joseph Walker. mon. Gene Havlick & Al Clark. muz. Dimitri Tiomkin. act. Jean Arthur (Clarissa Saunders), James Stewart (Jefferson Smith), Claude Rains (senator Joseph Paine), Edward Arnold (Jim Taylor), Thomas Mitchell (Diz Moore), Harry Carey (voorzitter senaat), e.a. U.S.A., 1939, 125 min, z/w. dis. Columbia.
FRANK CAPRA