Damien Chazelle’s La La Land: Charmant visueel muzikaal spektakel
LA LA LAND
Op een no time werd de dertiger Damien Chazelle van een revelatie (Whiplash) een zesvoudige Oscarwinnaar en gevestigde waarde (La La Land). Met het alomgeprezen La La Land veroverde hij filmfestivals, liet hij arthouses en multiplexen vollopen en reanimeerde hij schijnbaar op zijn eentje het al even zieltogende genre van de romantische musical. Ongetwijfeld een van de meest markante films van het jaar en een charmant visueel en dansspektakel maar te narcistisch om een nieuwe mijlpaal te zijn.
Het gekunstelde karakter van de musicalverhalen van pakweg Jacques Demy, Vincente Minnelli, George Cukor en Stanley Donen (de meesters waarnaar Chazelle opkijkt) ligt aan de basis van een misvatting. De Hollywoodmusical zou slechts tijdloos en onrealistisch entertainment bieden. Nu is het musicalplezier inderdaad niet gebaseerd op intellectuele maar wel op psychische en emotionele reflexen. Terwijl musicalpersonages vooral worden gedreven door energie en gevoelens. Net zoals hun melodrama-tegenhangers. Niet zo verwonderlijk aangezien melodrama oorspronkelijk «drama met muziek» betekende. Het feit dat musicals (en melodrama’s) vooral «emoties in beweging brengen», betekent echter niet dat hun kader een puur kunstmatig decor is.
LA LA LAND
Dat weet Damien Chazelle ook maar dat zet de ‘hedendaagse’ filmmaker net aan om La La Land autoreflexief te maken, een musical te maken die heel erg bewust is van de magie van het genre en net daardoor die magie doet verdampen. Daardoor wordt het alledaagse niet buitengewoon maar geraken het gewone en het verhevene door cinema verbonden met elkaar. La La Land is een fantasie die speelt in een eeuwig zonnig Los Angeles; de stad van de engelen en sterren waar men succesvol kan dromen (“where the famous and aspirational collide” volgens de productienota’s) met dank aan de droomfabriek.
LA LA LAND
De film opent met een zang en dans nummer dat een file op de LA freeway (stilstand) transformeert in een energiek spektakel (beweging). Tijdens de acrobatische dans ontmoeten Seb (Ryan Gosling) en Mia (Emma Stone) elkaar voor het eerst. Twee ambitieuze maar zoekende kunstenaars. Hij is een jazzpianist en zij een actrice, beiden zijn dromers die alles willen. Liefde, een relatie en succes. Hun liefdesverhaal start tijdens een screening van Nicholas Rays Rebel Without a Cause in de iconische (en al even gesloten) Pasadena-bioscoop Rialto en geraakt in een stroomversnelling bij een bezoek aan de Griffith Observatory waar een cruciale scène van het James Dean drama speelt. Het koppel blijkt lichter dan lucht en zweeft door een kunstmatig en imaginair sterrenstelsel. Dat van hun idolen Charlie Parker en Ingrid Bergman. De ‘fools who dream‘ dansen door een L.A. dat niet bestaat en gehuld is in het schemerlicht en de felle kleuren van Hollywoods geliefde magic hour.
LA LA LAND
Het grote verschil met klassieke Hollywoodmusicals is dat Chazelle er voor zorgt dat de kijkers slimmer zijn dan de personages. Seb en Mia kunnen droom en werkelijkheid moeilijk onderscheiden maar de toeschouwer weet wat echt is en wat niet. Hij doorgrondt de illusie en ziet hoe de fantasie wordt geconstrueerd. La La Land dompelt ons niet onder in de muzikale spektakel maar kiest voor een afstandelijke blik op het spektakel. Doordat hij tegelijk de magie en de ontluistering ervan wil evoceren haalt de cineast zijn film uit evenwicht. Niet dat hij kiest voor een postmoderne musical waar de realiteit binnendringt in de musical. Want de hoge werkloosheid en de schrijnende armoede van LA blijven uit beeld. De realiteit waarnaar de cineast verwijst is die van filmmaken. De manier waarop de virtuele Hollywoodwereld hier voor de realiteit moet doorgaan zegt veel over het narcisme van in een parallel universum verkerende regisseurs. Net zoals de flauwe grappen over ‘boerengat’ Bose, Idaho vooral een misplaatst grootstedelijk superioriteitsgevoel ontmaskeren.
LA LA LAND
La La Land mist de consistentie van het werk van Demy en Minnelli en twijfelt tussen escapisme en commentaar, tussen nostalgie en ontluistering. In die aarzeling verliest Chazelle de liefdesrelatie uit het oog en worden de personages symbolische figuren. Maar de regisseur schrikt ook terug van het clichématige succesverhaal en brengt via ‘alternatieve eindes’ ook tragiek en emotionele pijn in beeld te brengen. Dat oogt mooi (want kritisch tegenover de Amerikaanse droom) maar is weinig respectvol t.o.v; personages en toeschouwers. Maar zoals de film het zelf zegt “that’s L.A., they worship everything and value nothing,” De (zoveelste) revival van de musical is met La La Land niet op gang getrokken, maar het succes van de film geeft aan dat Chazelle een gevoelige snaar heeft geraakt en dat er nood is aan “emoties in beweging.”
IVO DE KOCK
LA LA LAND: Damien Chazelle, USA 2016, 128′; met Ryan Gosling, Emma Stone, John Legend, Rosemarie DeWitt; extra’s: documentaires, commentaar; FILM: ** / EXTRA’S: ***; dis.Belga.
LA LA LAND