Julia: De krachttoer van Tilda Swinton en de grote terugkeer van Erick Zonca

JULIA

Erick Zonca is wat betreft productiviteit zowat de Franse Terrence Malick van voor The Tree of Life. Nadat hij in 1998 met La Vie rêvée des anges Cannes en de wereld veroverde bleef hij tien jaar van het grote scherm weg. Zijn langverwachte terugkeer viert Zonca met een in het Engels gedraaide roadmovie geïnspireerd door Gloria (maar ook door Opening Night en The Killing of a Chinese Bookie) van John Cassavetes. Met het rauwe en energieke Julia toont hij zich echter vooral een waardig erfgenaam van Maurice Pialat.

“Ik heb vier jaar aan het scenario van Julia gewerkt,” aldus Erick Zonca, “en daarna ben ik vier jaar bezig geweest om de financiering rond
te krijgen. Aan La Vie rêvée des anges had ik ook al vier jaar geschreven, dat is blijkbaar mijn timing! Ik moet dringend beginnen versnellen want ik ben al 51 jaar”.

Zonca volgde inderdaad een merkwaardig parcours. Hij debuteerde als 42-jarige met La Vie rêvée des anges, een film die hem bekroningen
(vertolkingsprijzen voor Elodie Bouchez en Natacha Régnier in Cannes, César voor beste film), kritische waardering en commercieel succes opleverde. Een jaar later draait Zonca voor Arte Le Petit Voleur. Na die tv-film volgt jarenlange stilte. Tot de Franse cineast met Italiaanse roots zijn comeback maakt met een in de VS en Mexico opgenomen herwerking van Cassavetes’ Gloria.

Een avontuurlijk traject, maar niet meteen ‘typisch Frans’. Ook al omdat Zonca Julia zag als “Amerikaanse fictie, het opzet was niet om à la Paris, Texas (Wim Wenders) de visie van een Europese cineast op Amerika te tonen. Ik wou een ‘dit is gemaakt door een Amerikaan’-reactie”.

JULIA

Julia is het portret van een labiele alcoholiste. Of juister: het is een waanzinnig avontuur gezien door dronken ogen, door de psyche van een
vrouw die uit evenwicht is en op de realiteit greep wil krijgen. Zonca duwt ons meteen in een wereld waar alcohol de norm is. De openingsscène toont een nachtclub in LA waar ‘Sweet Dreams’ klinkt en bezoekers té druk doen terwijl een vrouw té veel drinkt. Waardoor ze ontspoort en ‘s morgens half ontkleed uit een geparkeerde wagen strompelt. Om de weg naar huis en een niet echt verfrissend bad te zoeken.

Julia’s uitvergrote bestaan is overduidelijk pathetisch. De vicieuze cirkel van chronische dronkenschap en one-night-stands doet de grofgebekte vrouw alsmaar meer de controle verliezen. Haar onvermijdelijke ontslag is geen eindpunt maar het begin van een bizarre trip. De
hyperrealistische gedragsstudie verandert in een larger than life thriller annex roadmovie.

Een andere alcoholiste brengt Julia tijdens een A.A.-bijeenkomst op een idee. Ze besluit de logica van de aftakeling te doorbreken en een slag te slaan. Door een kind te kidnappen, het naar zijn biologische moeder te brengen en tegelijk ook nog losgeld op te strijken hoopt ze een nieuw evenwicht te vinden. Even schulden aflossen om dan opnieuw naar de fles te grijpen.

JULIA

Maar de nuchtere realiteit blijkt zo mogelijk nog gekker en chaotischer dan haar roesbestaan. De onderneming wordt een vlucht door een onherbergzaam landschap en over de Mexicaanse grens. In deze tocht, waar zelfvernietiging door dreigend gevaar wordt vervangen, vindt
Julia zijn ritme en toon. Gedreven door een ruwe, emotionele spanning en het langzaam (aanvankelijk ketent ze de ontvoerde jongen onverschillig vast aan een radiator) naar elkaar toegroeien van de criminele en haar slachtoffer (Tom is de zoon van een rijke industrieel).

Sentimenteel wordt het nooit. Wanneer het door politie en familie achternagezeten duo zich een siësta gunt, is de manierwaarop ze tegen elkaar liggen wel ontroerend maar niet zonder incestueuze ondertoon. Terwijl ook de finale keuze niet meteen de weg naar het happy end opent.

Daarvoor is Julia te zeer het evenbeeld van Julia. Een brutale brok ruwe energie. Julia is een personage dat met de dood van Maurice Pialat verdwenen leek uit een Franse cinema waar personages hun emoties meer formuleren dan beleven. Zonca introduceert een heldin die ‘levend gevild’ lijkt, wiens emoties aan de oppervlakte liggen. Julia is 100% gevoel, 100% drang, 0% rede en 0% reflectie. De ontvoering is een even waanzinnige als ridicule en uitzichtloze vlucht voorwaarts.

JULIA

Het is de tragische val van iemand die in de greep zit van ziekelijke dronkenschap en funeste wanhoop. Pialat en Cassavetes zijn nooit ver. Zonca wil niets uitleggen of moreel duiden. Net zoals zijn hoofdpersonage dat weigert lessen te trekken uit de eigen mislukkingen, fouten en beperkingen.

De kracht van Julia is de ruwe intensiteit, de brutale ongeremdheid die personages en verhaal voortstuwt. Het slot speelt zich gepast af in een Mexicaanse hel waar gewelddadige spanning manifest boven de oppervlakte zweeft. Een opengewerkte, rauwe realiteit naar het beeld van de brok naakte, ruwe energie die Julia heet. Een authentiek filmpersonage briljant vertolkt door de verleidelijk verontrustende Tilda Swinton. Een actrice die zoals haar regisseur perfectie bereikt door imperfectie te omhelzen.

IVO DE KOCK

(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 585, mei-juni 2008)

JULIA: roadmovie / reg. Erick Zonca / sce. Aude Py & Erick Zonca / fot. Yorick Le Saux / mon. Philippe Kotlarski / act. Tilda Swinton (Julia), Saul Rubinek (Mitch), Kate Del Castillo (Elena), Aidan Gould (Tom), Jude Ciccolella (Nick), Bruno Bichir (Diego) / pro. François Marquis, Betrand Faivre / F-USA-B-Mex / 2008 / 142’ / dis. Cinéart

JULIA