Monte Hellmans Two-Lane Blacktop: Existentiële cult roadmovie

TWO-LANE BLACKTOP

Op de vraag waarom hij films maakt antwoordde Monte Hellman (°1932) ooit “om het leed van mijn leven te dragen”. Roger Corman-leerling Hellman is wat de Fransen een cinéaste maudit noemen, een regisseur met meer onafgewerkte projecten en kritische roem dan (commercieel) succesvolle films. Maar met wel één absolute cultklassieker: roadmovie Two-Lane Blacktop.

Het palmares van Monte Hellman, Tarantino’s inspiratiebron voor Reservoir Dogs, oogt bescheiden: 9 films in een carrière van 40 jaar. Gevierd op festivals zoals dat van Cannes en Deauville draaide hij na opdrachtfilm Silent Night, Deadly Night 3 in 89 nog uitsluitend een kortfilm (Stanley’s Girlfriend) en een aflevering van een anthologiefilm (Trapped Ashes).

De eeuwige outsider van de Amerikaanse cinema werd een levend begraven cultfiguur. Met films die buitenissig en eigenzinnig zijn. Hij tekende voor Bressoniaanse westerns (Jack Nicholson-tweeluik The Shooting en Ride in the Whirlwind), een spaghettiwestern (China 9 Liberty 37), een film over hanengevechten in Peckinpahstijl (Cockfighter) en een horroravontuur (Iguana).

“Ik moet erkennen dat mijn films schizofreen zijn” liet Hellman optekenen en daarmee legde hij de vinger op de wonde. Door het verstrengelen van twee invloeden – artistieke cinema met vervreemdingseffecten en absurde humor én populaire film met actie en mythologie – lijkt zijn werk hermetisch en door middelpuntvliedende krachten beheerst.

Illustratief is Hellmans absolute cultfilm Two-Lane Blacktop. Zoals de titel (‘tweebaansweg’) aangeeft een roadmovie waarin auto’s de hoofdrol spelen (de bestuurders hebben zelfs geen naam). Maar het is een existentiële roadmovie, met een race door het desolate Amerika van de jaren 70 waarin popinvloeden (muzikanten James Taylor en Dennis ‘Beach Boys’ Wilson dragen de film) in metafysica worden gedrenkt.

Het verhaal (“Vertellen is liegen” stelt Warren Oates die aan elke lifter een ander levensverhaal opdist) is de mentale tocht van misfits en drop-outs die de speelbal zijn van toeval en onvermogen om te communiceren. De tocht gaat van benzinestation naar garage, van diner naar motel en eindigt zonder ‘conclusie’ met een bevrozen beeld. Door een aanslepend dispuut over de muziekrechten bleef Two-Lane Blacktop lang onvertoond, maar deze zen-variant op Easy Rider is nu eindelijk op dvd.

IVO DE KOCK

TWO-LANE BLACKTOP: Monte Hellman, USA, 1971, 102’, met James Taylor, Warren Oates, Dennis Wilson, Laurie Bird, Harry Dean Stanton; dis. Filmfreak.