Steven Soderberghs thriller Side Effects: Einde van een afscheidstournee?
SIDE EFFECTS: De laatste Steven Soderbergh
Ongeveer vijf jaar is Steven Soderbergh al bezig aan een afscheidstournee door filmland. Na het Che-tweeluik van 2008 draaide hij The Girlfriend Experience, The Informant!, Contagion, Haywire en Magic Mike. Om zijn middelpuntvliedende uitbarsting van creative rage af te ronden met Side Effects.
Of dit nu echt Soderberghs laatste bioscoopfilm is en of de “too gay for Hollywood” HBO-biopic Behind the Candelabra de start van een televisiecarrière wordt zal de toekomst uitwijzen. Feit is dat de Oscar-winnaar een erg sombere kijk op zowel de filmbusiness als de wereld ontwikkelde de laatste jaren. Daarom is het nog niet zo gek dat hij de met Gouden Palm sex, lies and videotape gestartte cirkel sluit met een intens bittere film noir. Een kleine film maar een stevige mokerslag.
SIDE EFFECTS: Jude Law
Wat Soderbergh zo onvatbaar maakt is dat je de boodschap van zijn films nooit vindt op de verwachte plaats. Zo lijkt Side Effects even een frontale aanval op de pharmaceutische industrie te worden. Een hilarische lunchscène onderstreept de band tussen medici en industrie terwijl een moord een neveneffect van medicatie lijkt. We zien hoe grafisch vormgever Emily met een depressie worstelt wanneer haar omwille van insider trading veroordeelde man Martin uit de gevangenis komt.
Wanneer ze met haar wagen volle gas tegen een muur beukt tracht psychiater Jonathan Banks met het medicijn Alblixa te voorkomen dat Emily verder wegzakt in de depressie. Emily’s gedrag escaleert echter zodanig dat ze al slaapwandelend haar man doodt. Wat volgt is een kat en muis spel tussen Jonathan, collega-psychiater Victoria Siebert en Emily. Overgoten met een schuld, boete en bedrog cocktail. Niets is wat het lijkt, iedereen vecht zijn eigen strijd.
SIDE EFFECTS
“Depressie is het onvermogen om een toekomst op te bouwen” doceert Jonathan voor hij ontdekt dat het ook een middel kan zijn om een toekomst te construeren. De aanklacht-film is dan al lang via het portret van klinische depressie gemuteerd in een Hitchcockiaanse thriller over driften, hebzucht, manipulatie, seksuele verlangens en bedrog.
Maar alhoewel Soderbergh geen eenduidige boodschap wil brengen, zegt hij met Side Effects toch iets over de wereld. En over zijn perceptie ervan. De sleutel verbergt hij in een banale dialoogzin. “We didn’t come looking for you, we looked at the world” krijgt wankelende macho Jonathan te horen van zijn bedrieglijke vrouwen.
Met andere woorden, de arts castte zich als onbewuste medeplichtige van een complot doordat hij even ziek is als de wereld. En doordat hij in het verleden (een misstap die hij afschildert als pure mise-en-scène) al bewezen had dat seksisme zijn achilleshiel was. “Past behavior is the best indication for future behavior” klinkt de theorie die de dokter zelf in de praktijk brengt.
SIDE EFFECTS
Soderbergh bewaart het ritme en de suspense maar de steeds absurder wordende twists geven aan dat hij minder geïnteresseerd is in het verhaal dan in het personage van dader/slachtoffer Emily. Met de camera die hij andermaal zelf bedient focust Soderbergh gefascineerd op Rooney Mara, die van Emily een Shakespeariaanse anti-heldin maakt.
“Ik voel me al veel beter” stamelt Emily wanneer Soderbergh haar achterlaat, opgesloten in een raamkader. Redding of ontsnapping is onmogelijk in deze duistere, deprimerende wereld zonder hoop. Soderberghs oeuvre bulkt van de films waarin ondoorgrondelijke personages trachten te overleven in een veranderende en vaak vijandige wereld.
Sinds The Girlfriend Experience en Magic Mike staat die strijd in het teken van een falende economie. In Side Effects creëert Soderbergh een unheimliche sfeer door ons onder te dompelen in de angstige, gejaagde geest van iemand die out of sync is met de wereld en machteloos staat tegenover de algemene malaise. Voor de cineast zijn depressies neveneffecten van het economisch systeem. Zelf lijkt hij eerder triest dan depressief geworden. Benieuwd of de break helpt.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 635, mei-juni 2013)
SIDE EFFECTS
GENRE Thriller
REGIE Steven Soderbergh
SCENARIO Scott Z. Burns
FOTOGRAFIE Steven Soderbergh
MUZIEK Thomas Newman
CAST Rooney Mara (Emily Taylor), Jude Law (Jonathan Banks), Channing Tatum (Martin Taylor), Vladimi Versailles (Augustin), Catherine Zeta-Jones (Victoria Siebert)
PRODUCTIE USA – 2013 –106’
SIDE EFFECTS