Sean Durkins Martha Marcy May Marlene: Op zoek naar een identiteit

MARTHA MARCY MAY MARLENE: Drama van Sean Durkin

“Het idee dat iemand zijn identiteit kan verliezen en een andere identiteit kan aannemen lag aan de basis van deze karakterstudie,” zegt debuterend scenarist-regisseur Sean Durkin, “het gaat in Martha Marcy May Marlene om ‘zijn rol binnen de familie vinden’. Bij een groep willen horen, deel uitmaken van iets en ontdekken hoe je functioneert als individu is inherent aan de menselijke natuur, het is een essentiële nood. Ieder van ons speelt rollen die een beetje verschillen en toont persoonlijkheden die variëren naargelang de fases in ons leven”.

Hoofdpersonage Martha is een jonge vrouw die, nadat ze ontsnapt uit een religieuze sekte waar ze omgetoverd werd in de volgzame Marcy May, op zoek gaat haar plaats in de normale samenleving en naar een nieuwe identiteit. Het trauma zit zo diep dat Martha na haar intuïtieve ontsnapping nog amper weet waar ze de afgelopen jaren zat terwijl ze herinneringen en dromen niet meer kan scheiden.

Dat leidt tot een angstaanjagende paranoia, een ‘waanzin’ waarbij de grenzen tussen realiteit en fantasie vervagen. Hoezeer haar zus Lucy Martha ook via communicatie in de ‘normaliteit’ wil trekken. Tot onbegrip en woede van Lucy’s echtgenoot Ted, een architect die zich ergert aan het asociale gedrag van dit disfunctioneel, aandachtzoekend familielid.

Martha Marcy May Marlene springt van de moeizame herintegratie van Martha in de wereld van Lucy naar de manier waarop ze in de commune gezogen werd. Een sprong in tijd en ruimte tussen twee contrasterende werelden – visueel uitgedrukt door respectievelijk de claustrofobe weiden en wouden van The farm en de openheid van de op water uitkijkend huis van zuslief – die parallel bestaan en niet communiceren.

Lucy dringt niet door tot haar zus waardoor een louterende oplossing uitblijft. Ook al omdat Martha fantasie en realiteit niet langer onderscheidt. In haar geheugen verandert een utopische gemeenschap in een duivelse groep, waardoor ze overtuigd raakt dat ze achtervolgd en opgejaagd wordt. Martha’s herinneringen zijn gefragmenteerd (zoals ook haar persoonlijkheid opgebroken is), via flitsen zien we delen van de waarheid. We ontdekken dat de periode van afwezigheid startte na het verraad van een man en dat de enigmatische sekteleider Patrick haar ‘liefdevol’ opvangt in zijn vooral uit vrouwen bestaande gemeenschap.

Martha’s nieuwe familie is een anti-kapitalistische groepering van jonge mensen die voorzien in hun eigen voedsel, kleren uitwisselen, groepseks beleven, samen zingen en sporadisch inbraken opzetten om geld te verwerven. Langzaam wordt duidelijk dat deze idealisten eigenlijk slachtoffers van misbruik zijn.

Het zijn getraumatiseerde stedelijke jongeren die tijdens hun vlucht uit de maatschappij gemanipuleerd worden door een man die hen gebruikt om zijn seksuele en economische noden te vervullen. Cruciaal is de rituele afbraak van het ego en de heropbouw van de persoonlijkheid die loopt via inwijdingsrituelen, straffen en het toewijzen van nieuwe namen. Martha wordt Marcy May en beschermt zich als Marlene.

Misbruikslachtoffer Martha heeft het door haar gedrag en communicatief onvermogen moeilijk om zich opnieuw sociaal aan te passen. Maar het grootste gevaar voor haar geestelijke gezondheid is de angst en paranoia die haar tot een soort stille wanhoop drijven. Geluiden starten mentale trips en beelden zorgen voor huiveringwekkende gedachten.

Martha’s verwarring wordt overgedragen op de kijker door opeenvolgende subjectieve en objectieve ‘waarnemingen’. We kijken afwisselend mee over de schouder van een mentaal ziek individu en door de ogen van een verbijsterd familielid. Resultaat is een minimalistische thriller met meer aandacht voor sfeer en toon dan voor effecten. Durkin schittert in het creëren van kleine, ambigue momenten vol verwarring en ontreddering die een existentiële angst verbonden met een identiteitscrisis blootleggen.

IVO DE KOCK

GENRE Drama

REGIE & SCENARIO Sean Durkin

FOTOGRAFIE Jody Lee Lipes

MUZIEK Daniel Bensi & Saunder Jurriaans

CAST Elizabeth Olson (Martha), John Hawkes (Patrick), Sarah Paulson (Lucy), Hugh Dancy (Ted)

PRODUCTIE USA – 2011 – 102’