Alexander Payne’s Nebraska: Dromen tijdens een depressie

mei 13, 2016   //   by Ivo De Kock   //   Algemeen, drama, film, genre, regisseur  //  No Comments
Nebraska-2013

NEBRASKA: De tocht van een Amerikaanse dromer

Acteur Bruce Dern bekroont zijn carrière met de briljante vertolking van een verwarde dromer, een oude man die een reclameboodschap letterlijk neemt en denkt dat hij duizenden kilometers verder ‘zijn’ prijs van 1 miljoen dollar kan gaan ophalen. Alexander Payne’s Nebraska is en buitengewone film over gewone mensen. Een scherpzinnig tragikomedie die aangeeft wat er mis is met de V.S.

Hoe relevant zijn films die geen interesse tonen in het leven, de toestand en de dromen van gewone mensen? Die vraag naar de artistieke en sociale betekenis (lees: de zin) van wat we te zien krijgen duikt al te vaak op bij zowel mainstream als arthouse cinema. Gelukkig zijn er ook films zoals Omar en Fruitvale Station die wèl aandacht hebben voor hoe mensen leven (en sterven) wanneer ze niet rijk, succesvol, heroïsch of uitzonderlijk zijn. En gelukkig worden er ook af en toe films gemaakt die niet enkel draaien rond echte mensen en echte plaatsen maar die bovendien ook opvallen door visuele schoonheid en inhoudelijke complexiteit. Pareltjes zoals Alexander Payne’s wonderlijke ballade Nebraska.

NEBRASKA Dromen tijdens een depressie

NEBRASKA

Voor Payne is het een poging om – na de komedies About Schmidt en Sideways die met hun bizarre personages en situaties te kunstmatig waren – weer aan te knopen bij de rauwe authenticiteit en donkere humor van Citizen Ruth en Election. Nebraska focust opnieuw 200% op ‘gekke’ personages die misschien wel iets missen (geestelijke gezondheid, geluk) maar die nog altijd in het bezit zijn van hun waardigheid. Payne respecteert deze prettig gestoorde ‘gewone’ mensen. Mensen zoals de verwarde bejaarde Woody Grant die er met weinig woorden en een dwaze actie voor zorgt dat we anders gaan kijken naar zijn familie en onze wereld.

Met Phedon Papmichaels zwart-wit fotografie herinnert Nebraska aan Bruce Springsteens gelijknamige album. Alleen vertelt Springsteens titelsong het verhaal van Charles Starkweather wiens tocht (inspiratie voor Terrence Malicks Badlands) omgekeerd en geweldadig verliep (“From the town of Lincoln Nebraska … through to the badlands of Wyoming I killed everything in my path”).

De werkloze ex-alcoholist Woody trekt van Billings, Montana naar Lincoln, Nebraska in een heel andere reactie op de crisis. Gedreven door de koppige overtuiging dat hij gewonnen heeft in de loterij van een postorderbedrijf wil hij desnoods te voet naar Lincoln gaan om zijn 1 miljoen dollar op te halen. Zijn jongste zoon Dave heeft de kleine lettertjes gelezen maar wil de illusie niet vernietigen en vergezelt hem.

NEBRASKA

NEBRASKA

Het wordt een road trip met dronken valpartijen, een teruggevonden vals gebit, familieleden en oude bekenden die plots geld ruiken en een bezoek aan Woody’s ouderlijk huis waar de trauma’s nog tastbaar zijn. De anti-climax volgt maar blijkt minder pijnlijk door Woody’s nuchterheid en Davids besluit om via een eigen mise-en-scène Woody even echt “the man of the hour” te maken.

Niet toevallig leert de jonge salesman zijn eigen clichéuitdrukking (die hij terloops gebruikt in het politiekantoor waar hij zijn verwarde vader aanvankelijk komt oppikken) inhoud te geven. Hij ontdekt dat mensen complexer zijn dan ze lijken en met hem zien we ook zijn broer, vader en moeder meer worden dan karikaturen. Kate blijkt geen heks, Woody geen gevoelloze vader en Ross kan ook van de regeltjes afwijken.

Tederheid, het verlangen iets na te laten, verlies, pijn en warmte zorgen voor emotionele verwarring. Terwijl familie en vrienden eigen dromen en verlangens projecteren in de ‘winnaar’. Al deze gewone mensen zijn mensen van weinig woorden (het levert kurkdroge komische dialogen op) maar sprekende ogen. De blik van Woody’s oude geliefde wanneer hij door main street tuft met zijn droomwagen kerft diep in de ziel.

Grappig maar zonder te ridiculiseren schetst Nebraska de sombere, uitzichtloze levens van doorsneemensen die blijven geloven in de afgebrokkelde American Dream, die in stille wanhoop blijven wachten op iets of iemand die voor verandering kan zorgen. De stugheid van de nobele personages, de stoffige zwart-wit beelden en de verlaten locaties ademen een sfeer van verval en vervreemding uit.

NEBRASKA

NEBRASKA

Payne toont de nieuwe Depressiejaren, een land dat cultureel en economisch achteruitboert en miljoenen gewone mensen veroordeelt tot een miserabel bestaan. Maar zoals Springsteen gelooft hij dat de droom nog nagestreefd kan worden. Moet worden. Vitaliteit en hoop gaan hand in hand en zorgen ervoor dat het individu niet vernietigd wordt door het systeem. Nebraska toont dat gewone mensen buitengewoon zijn en blijven. Ook al leven deze helden niet in een stripuniversum.

IVO DE KOCK

(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 647, februari 2014)

GENRE Drama

REGIE Alexander Payne

SCENARIO Bob Nelson

FOTOGRAFIE Phedon Papamichael

MUZIEK Mark Orton

CAST Bruce Dern (Woody Grant), Will Forte (David Grant), June Squibb (Kate Grant), Bob Odenkirk (Ross Grant), Stacy Keach (Ed Pilgram), Mary Louise Wilson (Martha), Rance Howard (Ray)

PRODUCTIE USA – 2013 – 115’

NEBRASKA

NEBRASKA

Leave a comment