Kelly Reichardts Night Moves: Een eco-thriller die geen thriller is
NIGHT MOVES
Met Night Moves maakt de Amerikaanse onafhankelijke cineaste Kelly Reichardt een ecologische thriller die geen traditionele thriller is maar een meditatief drama over de gevolgen van radicalisme. We volgen drie milieuactivisten die een hydro-elektriciteit genererende dam opblazen en daarmee hun geestelijke gezondheid in gevaar brengen. Een sterk en complex psychologisch drama.
Kelly Reichardt (Old Joy, Wendy & Lucy, Meek’s Cutoff) houdt er toonaangevende onafhankelijke cineaste van om bommetjes te leggen onder de klassieke Amerikaanse mainstream cinema. Ze verkiest rustig meanderende slow cinema boven effecten-gedreven blockbusters en speelt met genre-vormen door niet te focussen op actie en spektakel maar op personages en details.
KELLY REICHARDT
Na de avonturenfilm (Old Joy), de roadmovie (Wendy & Lucy) en de western (Meek’s Cutoff) pakt ze met Night Moves de thriller aan. “Ik hou ervan om te spelen met de verwachtingen van kijkers,” stelt Reichardt, “door de zaken uit evenwicht te brengen hoop ik genregrenzen te verleggen”.
NIGHT MOVES
De cineaste houdt van fragiele, onvolmaakte personages. Gewone mensen met hun dromen, verlangens en tragische beproevingen. Mensen die hun weg zoeken en daarbij vaak verloren lopen maar uiteindelijk zichzelf terugvinden.
Reichardts nachtelijke ecoterreurthriller Night Moves is een trage, broeierige en karaktergedreven film waarin we drie overtuigde milieuactivisten volgen die niet willen blijven toezien hoe de planeet om zeep wordt geholpen. Ze besluiten een dam op te blazen van een stuwmeer dat toch enkel gebruikt wordt om omstreden hydro-elektriciteit op te wekken en golfterreinen te irrigeren.
Plannen die foutlopen
Reichardts sfeervol, mooi gefotografeerd en andermaal in landelijk Oregeon gesitueerd minimalistisch eco-drama duikt in Amerika’s troebele psyche en observeert zowel de gespannen verhoudingen tussen de drie activisten en de impact van hun terreurdaad met onverwachte gevolgen.
NIGHT MOVES
In het eerste uur van de film komt de voorbereiding van de actie aan bod (inclusief het uitwerken van een alibi), in het tweede deel ontdekken we de gevolgen van de aanslag op de geestelijke gezondheid van de daders.
Het milieu en politiek activisme fungeren hier niet als onderwerp maar als katalysator. Night Moves is een meditatieve, psychologische karakterstudie die focust op de acties en reacties van het trio en niet op hun beweegredenen.
De spanning is geen traditionele thrillersuspense, de voorbereiding verloopt traag en saai (het aankopen van chemicaliën, inrichten van de boot en wachten op het juiste tijdstip zorgt niet voor opwinding) en het mislukken van het ‘geen slachtoffers’ voornemen bij de (uit beeld geweerde) aanslag brengt de eco-terroristen vooral mentaal in gevaar (de politie vertolkt enkel een bijrol).
Night Moves heeft een ‘misdaad en straf’ gehalte maar is vooral een studie van menselijk gedrag en een morele thriller waarin idealisme overspoeld wordt door gevoelens van angst, schuld en spijt. De protagonisten kunnen de autoriteiten in de luren leggen maar niet zichzelf.
NIGHT MOVES
Josh (voor wie werken in een eco-boerderij onvoldoende impact heeft), Dena (een gegoede idealiste die tot actie wil overgaan) en Harmon (een bommenmaker met een hippieverleden) laten weinig los over hun motieven maar laten hun daden voor zich spreken.
Vooral drijvende kracht Josh is opmerkelijk zwijgzaam, zijn stilzwijgen is een pantser maar ook een gevangenis. Er gaan allerlei ambivalente gedachten en gevoelens in hem om en wanneer hij de omslag van gedreven idealist naar wanhopige outlaw maakt geraakt hij in een knoop. Angst, zelftwijfel en paranoia zorgen voor spanningen en agressie. Extreem gedrag leidt tot extremisme.
Verzet en onmacht
Reichardt focust andermaal op mensen die de samenleving ontvluchten maar niet kunnen ontsnappen aan de spanning tussen beschaving en natuur, tussen controle en het archaische. Het stilzwijgend staren vanuit een bootje naar dode bomen is dan ook een voorbode van de manier waarop twijfel en een knagend geweten hen zal verlammen.
NIGHT MOVES
In een bevreemdend slot wordt Josh geconfronteerd met een nieuwe realiteit waarin zijn overtuigingen hun betekenis en geruststellende functie kwijt zijn. De tot terroristen omgevormde activisten kunnen volgens de filmmaakster niet op tegen de wurggreep van het repressieve, kapitalistische Amerikaanse systeem.
“We must take a stand for our future” klinkt het in een documentaire die Josh en Dena bekijken, maar volgens een deelnemer aan het debat achteraf is aanwezig zijn alleen al een daad van verzet. Waarmee hij zichzelf feliciteert en zijn geweten sust.
NIGHT MOVES
Deze reactie is illustratief voor het onvermogen van Amerikanen, die sowieso nooit een cultuur van verzet en protest hebben gekend en daardoor altijd wat vreemd aankijken tegen activisme, om de “what are we to do?” vraag te beantwoorden met kritisch en rebels gedrag.
Het is overduidelijk dat de ‘angst voor terreur’ verstikkend werkt. Reichardts anti-helden mogen dan foute keuzes maken en onschuldige slachtoffers maken, ze peilen wèl naar de collectieve schuldgevoelens van een in malaise verkerende samenleving.
De verdienste van Reichardt is niet zomaar een verstrooiend verhaaltje vertelt maar de kijker tracht te doen nadenken over de grens tussen engagement en radicalisme door een groen schuld en boete verhaal te vertellen.
NIGHT MOVES
“Ik denk dat we ons allemaal wel eens de vraag gesteld hebben,” zegt Reichardt, “wat loopt er mis met onze wereld en ons milieu en doe ik hard genoeg mijn best om daar iets aan te doen?” Tegelijk stelt ze vast dat in Amerika weinigen nog in verzet durven gaan uit angst afgeschilderd te worden als een terrorist.
Night Moves is een verontrustende eco-thriller die kritisch maar teder kijkt naar gedreven activisten. De sympathie van Kelly Reichardt gaat uit naar iedereen die durft af te wijken van de norm, die kritisch kijkt naar de wereld en bereid is zijn nek uit te steken.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen bij DeWereldMorgen.be, 30 april 2014, Night Moves)
NIGHT MOVES