Tarsem Singhs Self/Less: Onsterfelijkheid en de clash ziel/lichaam
SELF/LESS
Een nieuw leven in een nieuw lichaam, dat is in de Frankenstein-variant Self/Less van Tarsem Singh (The Fall) het streefdoel van de doodzieke vastgoedtycoon Damian Haley. Onsterfelijkheid (op de drempel van de dood) met een herkansing (de verziekte vader/dochter relatie) als bonus.
Geld bezorgde Damian (Ben Kingsley) altijd al succes en macht dus kijkt hij niet echt op wanneer een schimmige onderneming hem voor een forse vergoeding via ‘shedding’ aan het eeuwige leven wil helpen (door ziekte/dood quasi eindeloos uit te stellen). Na een geënsceneerde ‘fatale crisis’ wordt zijn ziel met een tot transporter omgebouwde CT-scanner overgezet naar een jong en gekweekt lichaam.
Alleen blijkt hij in het proces afhankelijk te zijn geworden van medicatie en wijzen visioenen van een ander leven erop dat er iets niet in de haak was met het verkooppraatje dat zijn nieuw lichaam omschreef als “een leeg vat” opgebouwd uit een collectie organisch weefsel. Wanneer de transformatie/verjonging omslaat in een nachtmerrie en de jonge Damian zich realiseert dat er nog een andere persoonlijkheid in zijn lichaam huist, gaat hij op zoek naar een verklaring/uitweg. Daarbij lopen zijn lichaam en geest gevaar.
SELF/LESS
Self/Less herinnert aan John Frankenheimers Seconds (1966) waar een uitgebluste zakenman een tweede leven begint met dank aan het lichaam van levenslustige jongere man (Rock Hudson). Ook hier is er een technologische organisatie (The Company), een problematische relatie (met de echtgenote) en een droom die verandert in een nachtmerrie.
Alleen draagt Seconds een sixties stempel. Het is een verontrustend moreel drama dat paranoia (de protagonist belandt in een Kafkaiaanse situatie), kritiek (de kapitalistische onderneming die vooral zichzelf in leven houdt) en hallucinatie (de ervaring wordt een hippie trip) verstrengelt. Self/Less is ook een film van zijn tijd en dat betekent helaas minder maatschappelijke kritiek en meer actie/duels.
Van Tarsem Singh (The Cell, The Fall, Immortals) hadden we een film op de grens van fantasie en werkelijkheid verwacht maar visueel houdt hij zich ditmaal in. Erger nog is dat het idee van lichaamsruil niet gebruikt wordt om een psychologische-thriller-met-vragen (naar de essentie van bewustzijn en de prijs van onsterfelijkheid) te maken. Gelukkig werkt het kat-en-muis-spel tussen de sinistere wetenschapper en zijn creatie wèl waardoor Self/Less aangenaam popcornspektakel blijft.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 657, september 2015)
GENRE sf-actiefilm
REGIE Tarsem Singh
SCENARIO David & Alex Pastor
FOTOGRAFIE Brendan Galvin
MUZIEK Dudu Arma & Antonio Pinto
CAST Ryan Reynolds (jonge Damian), Ben Kingsley (oude Damian), Natalie Martinez (Madeline), Matthew Goode (Albright), Victor Garber (Martin)
PRODUCTIE USA – 2015 – 117’
SELF/LESS
DVD-recensie Self/Less (FILMMAGIE 662, februari 2016):
Dat je met constante actie, en de nodige plot twists, mensen aan het kijken kan houden bewijst Self/Less. Een futuristische actiethriller met een interessant uitgangspunt – een zeer oud idee (onsterfelijkheid heeft zijn prijs) gecombineerd met een oud idee in een modern jasje (wetenschappers overwinnen de dood door de geest van een terminaal zieke miljardair over te plaatsen in een jong en gezond lichaam) – en sterke acteurs (Ben Kingsley en Ryan Reynolds) maar zonder echt verhaal en geloofwaardige personages.
Tarsem Singh pleegde bijna professionele zelfmoord met de sublieme visuele fabel The Fall en kleurt met deze variant van John Frankenheimers gestileerde paranoiathriller Seconds weer netjes binnen de Hollywoodlijnen. Ook al sijpelen er kritische reflecties binnen in dit louteringsverhaal.
SELF/LESS
“Ik was sterk onder de indruk van de beelden van jonge Filipino’s die de littekens tonen waarmee ze achterbleven na de verkoop van hun nieren,” zegt Singh, “de perverse macht van het geld wou ik absoluut tonen”. Dat en “de vraag of bewustzijn gewijzigd kan worden. Ik wou echter absoluut geen fantastische film maken, het gebeuren moest verankerd blijven in de realiteit en het heden”.
Helaas boet de film daardoor in aan cinematografische kracht. Gelukkig belet de actie dat de betovering verbroken wordt tot een zeemzoet happy end ons brutaal wakker schudt.
IVO DE KOCK
SELF/LESS