Eighties komediespecialist John Hughes: Poëet van de tienerangst
FERRIS BUELLER’S DAY OFF
“Het leven gaat snel. Wanneer je niet af en toe stopt en rondkijkt riskeer je het te missen”. John Hughes (1950-2009), de filmdichter van de in de jaren 80 opgegroeide tienergeneratie, volgde de raad van Ferris Bueller en keerde na megasucces Hollywood de rug toe. Toch groeide de man die in komedies de vinger legde op existentiële tienerangst uit tot een mythisch filmmaker.
“Ik maak films voor gewone mensen,” aldus John Hughes, “dat ik geen kritisch succes kende was goed, zo kwam ik nooit in de verleiding om voor de critici te schrijven”. Hughes maakte films waar jongeren van hielden, geen films waar ze geacht werden van te houden. Bij hem voelden ze empathie en respect. “Ik zie jongeren niet als een minder ontwikkelde vorm van het menselijke ras” zei de man die met beeld, woord en muziek de soundtrack van een generatie schreef.
THE BREAKFAST CLUB
‘Don’t You Forget About Me’ van Simple Minds verbond in The Breakfast Club (’85) tienerangst met gevoelens van isolement, vervreemding en wantrouwen tegenover autoriteit. Hughes ‘begreep’ jongeren en zijn tragikomische verhalen ademden een jeugdige geest uit. Ze bevatten ook een tegenstrijdigheid; zowel jeugd als volwassenheid blijken pijnlijk én vreugdevol.
Wanneer de brossende scholier in Ferris Bueller’s Day Off (’86) uit de bol gaat tijdens een parade drukt zijn plezier zowel jeugdige roekeloosheid uit als de overtuiging dat volwassenheid synoniem is voor vrijheid. Maar in The Breakfast Club waarschuwt Allison “wanneer je ouder wordt, sterft je hart” en de achtjarige die zich in Home Alone (’90) even man waant ontdekt snel dat volwassenheid niet zo leuk is.
PRETTY IN PINK
De moraal is dat niets zeker is. Het meisje gaat niet altijd naar de juiste jongen (Pretty in Pink), de sul van de klas blijkt vaak erg cool (Sixteen Candles, Weird Science) en communicatiestoornissen (She’s Having a Baby, Uncle Buck) scheppen verwarring.
“Ik denk niet dat cinema een naturalistische roeping heeft,” zei Hughes, “wanneer ik spreek over de nood om realistisch te zijn heb ik het niet over details maar over de geest. Het allerbelangrijkste is emotionele integriteit, inwendige waarheid. Om die te bereiken schrik ik er niet voor terug om te manipuleren”. Stilering en dramatisering in functie van herkenbaarheid.
“Hughes schreef de beste outsider personages” aldus Judd Apatow. Underdogs die er willen bijhoren (Pretty in Pink) en outsiders die willen afwijken (Ferris Bueller’s Day Off). Zijn buitenbeentjes behoren tot de blanke, stedelijke middenklasse en verstrengelen levensvreugde met existentiële angst. Niet hun sociale status maakt hen fragiel, wel het feit dat ze vergeten of genegeerd worden. Voor scholieren die moeten nablijven (The Breakfast Club) is dat pijnlijk, voor handelsreizigers (Planes, Trains and Automobiles) tragisch.
JOHN HUGHES
Hughes belandde zonder opleiding in de filmbusiness, kende snel succes (“nog voor ik mijn stijl kon compromitteren”), lanceerde carrières (Brat Pack-acteurs zoals Emilio Estevez en Judd Nelson) en startte de Home Alone-franchise. Hij domineerde de jaren 80 met ontelbare scenario’s en producties. Toch zou hij slechts acht films regisseren. De laatste, Curly Sue, in ’91.
Conflicten met de studio, woede omtrent het feit dat Hollywood zijn vriend John Candy de dood had ingedreven en angst dat zijn kinderen in de filmwereld hun perspectief zouden verliezen lagen aan de basis van zijn beslissing om de schaduw op te zoeken. “Hughes werd de J.D. Salinger van onze generatie” aldus Kevin Smith. “Ik sta niet graag vroeg op en films maken duurt lang” relativeerde Hughes.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n°598, oktober 2009)
PLANES, TRAINS AND AUTOMOBILES