Alfred Hitchcock op Blu-ray: Het eeuwige leven van de ‘master of suspense’
FRENZY
Afred Hitchcock is dood. Al een tijdje: de Britse filmregisseur stierf in 1980. Zijn films blijken wel onsterfelijk. Via eerst televisie, later dvd en nu Blu-ray ontdekken steeds nieuwe generaties filmliefhebbers de sublieme suspensevoering, de donkere humor en het technisch meesterschap van Hitchcock. Tegelijk is ook de waardering voor Hitchcock toegenomen. Het predicaat vakman werd ingeruild voor het aureool van kunstenaar. “Met Hitchcock omgaan is zoals omspringen met Bach,” zegt zijn grootste fan Brian DePalma, “Hitchcock dacht praktisch elk cinematografisch idee uit dat ooit werd toegepast”.
De ‘master of suspense’ is als cineast en als mens moeilijk te vatten omdat hij een vleesgeworden contradictie bleek te zijn: tegelijk outsider en conformist, tegelijk provocateut en moralist. Iemand die prestatiedrang aan zijn laarzen lapte maar toch gedreven werd door het nuttigheidsprincipe. Iemand die ongecomplexeerd extreme films zoals Vertigo en Frenzy maakte maar bij het commercieel floppen van prenten als Torn Curtain wel mea culpa sloeg. Hitchcock is ongetwijfeld ook de meest populaire cineast aller tijden.
VERTIGO
Hij was de eerste cineast wiens naam in de ogen van het publiek het belangrijkste gegeven op de filmgeneriek werd. In zijn Britse periode (van 1925 tot 1939) bouwde Hitch een stevige reputatie op bij het publiek, tijdens zijn Amerikaanse periode (van 1940 tot 1976) volgden onder aansporing van Franse cineasten zoals François Truffaut en Eric Rohmer de critici. Zij bombardeerden Hitchcock tot ‘auteur’ en bezorgden hem zo eeuwige roem. Geholpen door Hitchcock zelf die via zijn tv-reeks een ‘bekende figuur’ werd.
SHADOW OF A DOUBT
“Film should be stronger than reason” zei Hitchcock en dat illustreerde hij met de filmische mokerslag Shadow of a doubt, een pessimistische en paranoide zwart-wit thriller met een erg donker wereldbeeld. Het verhaal bevat typische film noir ingrediënten (obsessie, moord, passie, angst, wanhoop) en draait rond een duivels personage (de psychotische gigolo Charlie) die het saai en rimpelloos leventje van ultragewone burgers in een provinciaal stadje op zijn kop zet.
ALMA & ALFRED HITCHCOCK
In de zwarte komedie The Trouble with Harry zijn de personages onwetend en ongecomplexeerd, tegelijk schuldig èn onschuldig. Ze jongleren met Harry’s lijk zoals ze interpretaties manipuleren. Met enkele pennentrekken wijzigt een schilder het bezwarend portret van een levende man en een jongetje dat het verschil tussen gisteren/vandaag/morgen niet kent wordt er op uit gestuurd om de sheriff te melden dat hij ‘vandaag’ Harry gevonden heeft.
THE TROUBLE WITH HARRY
Vertigo is een schitterende film over het non-communiceerbare van liefde. Het is een achtervolgingsfilm waarin de door schuldgevoelens gedreven Scottie telkens een andere vrouw volgt dan de vrouw van wie hij denkt te houden. Deze film vol dubbelgangers, dromen en illusies is een film uit evenwicht. Naar het beeld van het hoofdpersonage.
PSYCHO
Nu wordt Vertigo ervaren als een absoluut meesterwerk maar bij zijn release waren de meningen verdeeld. Hitchcock had de critici tegen zich in het harnas gejaagd door ze Psycho (ook uit op Blu-Ray) niet vooraf te laten zien maar had het helemaal verkorven toen hij in hun ogen gedateerde (Torn Curtain) en smakeloze (Frenzy) films afleverde naar het einde van zijn carrière toe.
FRENZY
Maar Torn Curtain is een even grimmige als krachtige ironische spionageprent die weigert het spel van bedrieglijke schijn, achtervolgingen en identiteitsverwisselingen op te voeren als luchtig entertainment. De toon is bitter, donker en gewelddadig en de centrale wetenschapper-annex-spion is geen traditionele held maar een doorsneemens die in een grauwe nachtmerrie is beland.
TORN CURTAIN
Met Frenzy keerde Hitchcock terug naar zijn geboorteland Groot-Brittannië én naar de thema’s van Psycho. Alles draait rond een maniak (een brutale seriemoordenaar) en een chaotische maatschappij, rond het uitzichtloze conflict tussen repressie en oncontroleerbare drift. De confrontatie tussen de moordenaar en de inspecteur is tegelijk een clash tussen drift en beschaving. Twee tegengestelde kanten van eenzelfde munt. Hoe die munt uiteindelijk valt is in deze en andere Hitchcockfilms steeds het resultaat van het onvoorspelbare noodlot, het ongrijpbare toeval. Absurd en pijnlijk.
IVO DE KOCK
(Artikel verschenen in FILMMAGIE, n° 640, december 2013)
SHADOW OF A DOUBT
SHADOW OF A DOUBT; USA 1942, 108′; Teresa Wright, Joseph Cotton; FILM: **** / EXTRA’S: *** (documentaire);
THE TROUBLE WITH HARRY; USA 1954, 99′; John Forsythe, Shirley MacLaine; FILM: **** / EXTRA’S: *** (documentaire);
VERTIGO; USA 1958 128′; James Stewart, Kim Novak; FILM: **** / EXTRA’S: **** (documentaires, interviews, commentaar);
TORN CURTAIN; USA 1966, 122′; Paul Newman, Julie Andrews; FILM: **** / EXTRA’S: *** (documentaires);
FRENZY; USA 1972, 118′; Jon Finch, Barry Foster; FILM: **** / EXTRA’S: *** (documentaires); dis. Universal.
HITCHCOCK IN FRENZY